39780 skanuj0049 (18)

w wypadku ich różnych wymiarów z każdej strony, przez użycie odpowiednich dwu rodzajów przebijaków.

Wykonanie podkówki. Najłatwiej wykonać ją z przygotowanego wcześniej płaskiego, prostokątnego kawałka żelaza. Przez odpowiednie wycięcie i odkucie formuje się kolce. Następnie tak przygotowany przedmiot wygina się odpowiednio na .jogu” kowadła.

Wykonanie noża. Podobnie jak podkówkę można go wykonać z płaskiego żelaza lub w innym wypadku z okrągłego pręta. W pierwszym okresie wykonuje się kolec do osadzenia w rękojeści. O ile ma tu być wykonywana dwustronna nakładka. wybija się odpowiednie otwory zwykłym przebijakiem. Obróbka ostrza może być dwojaka. Jeżeli ma być wykonana z tego samego żelaza, co cały nóż. sklepu je się je odpowiednio na kowadle, a następnie poddaje hartowaniu i ostrzeniu na toczaku. Bardziej korzystne jest wykonanie ostrza pracującego przez zgrzewanie elementu bardziej twardego z pozostałą częścią wykonaną z bardziej miękkiego żelaza. W tym wypadku jednak, przy długim używaniu i kolejnym ostrzeniu noża dojdziemy do momentu, w którym cała część pracująca ulegnie starciu, a zachowany pozornie nóż staje stę bezwartościowy.

Wykonanie gwoździ. W niniejszej pracy ten rodzaj wyrobów kowalskich jest omówiony szczególnie szeroko. Konsekwentnie też omówione zostaną sposoby wykonania poszczególnych rodzajów gwoździ.

Najbardziej proste gwoździe typu Aln. Alb. A3b można wykonać przy pomocy kowadła, przecinaka kleszczy i młota. Z długiego prętu odcina się odpowiedni kawałek żelaza a następnie na kowadle przytrzymując kleszczami kolejno z wszystkich stron odpowiednio skuwo uzyskując klinowate ostrze. Warto przy tym stwierdzić, że takie dodatkowe sku-wanie ostrza nie tylko nadaje mu odpowiedni kształt, ale poprzez kucie zagęszcza układ wewnętrzny metalu powodując jego zwiększoną twardość.

Typ A2a tabl. LXVII, rys. 1) uzyskuje się poprzez niewielkie zgrupowanie górnej partii gwoździa przez sformowanie ostrza.

Typ A2b wykonywany sposobem prostym, sporządzić gó motna tak. jak omówiony wyżej z dodatkowym dwustronnym wyrównaniem.

Typ A3a wymaga po spęcznieniu górnej partii i uformowaniu ostrza dodatkowej starannej obróbki główki w sensie jej wyrównania.

Typy A4a i A4b różnią się od typu Alb tym, że odcięcie żelaza z pręta wykonano ukośnie, nie zaś prostopadle. Sposób takiego właśnie ucięcia jest znacznie lepszy, ponieważ unika się odskakiwania części uciętej. W typie A4b przed uformowaniem ostrza górną płaszczyznę lekko zaokrąglono.

Gwoździe typy B wykonano w ten sposób, że po odcięciu, górny fragment gwoździa spłaszczono, a następnie zaginano bądź też. Jak wspomniano wyżej ulegał on zagięciu w momencie wbijania. Zależnie od wielkości części sklepanej uzyskiwano poszczególne odmiany tego rodzaju gwoździ. Uwagi te odnoszą się do typów: Bla. Bib. Blc, Bid. Ble, B4d, BSd (tabL LXVH, rys. 3 — 4).

Inną technikę wykonania stosowano przy gwoździach typu B2a, B3a, B3b, Cla, Clb. W tym wypadku pierwszą fazę po odcięciu kawałka było lekkie zgięcie górnej partii na krawędzi kowadła, a dopiero następnie jej rozklepanie. W ten sposób uzyskuje się główkę jednostronną (tabł. LXV1I, rys. 5 — 0). Podobnie z tym, że dodatkowo lekko Ją rozpłaszczano po uformowaniu, wykonywano gwoździe typu C2a, C2b, C2c.

Ciekawie i zdecydowanie odmiennie kształtuje alę technologia wykonywania gwoździ typu D. Są to okazy o główce dwustronnej często w pionie bardzo wyraźnie profilowane. Praktycznie nie jest możliwe wykonanie ich na gwoftdziownicy. Jak wykazały doświadczenia, główkę taką najłatwiej Jest otrzymać w sposób następujący. Po przygotowaniu odpowiedniego kawałka górną Jego część należy naciąć (rozszczepić), a następnie przez odpowiednie kucie na brzegu kowadła obustronnie rozgiąć i już zależnie od pożądanej formy ukształtować. Proces ten najlepiej widoczny jest u typu D7a (tablica LXVn. rys. 7—8).

109