33095 Obraz
1

26 II. Władza i władza polityczna

pytanie, czy normy te są społecznie akceptowane, czy nastąpiła ich internalizacja przez podmioty należące do wspólnoty władzy. Czasami internalizacja i akceptacja normy występuje, a czasami nie. W społeczeństwach, w których prawo jest odrzucane, kwestionowane przez jakąś część społeczeństwa, władza realizowana na mocy obowiązującego (ustanowionego) prawa spotyka się niejednokrotnie z opozycją ze strony krytyków tego prawa.

Słowo 1’autorite oznacza władzę społecznie akceptowaną. Jej podstawą są nie tylko normy, ale także aktywne przyzwolenie członków danej struktury organizacyjnej, wspólnoty władzy obywateli państwa, członków stowarzyszenia, wyznawców Kościoła. Tego rodzaju władza opiera się, oczywiście, na silniejszej podstawie niż władza występująca w formie pouvoir, a tym bardziej w formiepuissance.

27. Wróćmy teraz do początku naszych wywodów. Jakie rodzaje władzy możemy wyodrębnić? Była mowa o tym, że może to być władza bez przymiotnika („państwowa”, „polityczna” czy jeszcze inna), po prostu - władza. Najbliższe skojarzenie znaczeniowe prowadzi nas wówczas do sytuacji, w której mamy pana i sługę, Robinsona i Piętaszka. Używając terminologii prawniczej, można powiedzieć, że to stosunek dwustronny, dwustronnie zindywidualizowany. Tego rodzaju sytuacja pojawia się bardzo często poza obszarem polityki, na przykład w rodzinie i innych małych grupach społecznych.

28.    Równie często jednak mamy do czynienia z sytuacją, która wykracza poza izolowany układ dwóch postaci - dominującej i podporządkowanej w stosunkach władczych, władcy i poddanego. Zaczynamy tu zbliżać się do obszaru, na którym występują zjawiska natury politycznej. Lecz co to znaczy, że coś jest polityczne? Pojęcie „polityka” jest na ogół intuicyjnie rozumiane. Wiemy, co to jest polityka, nawet jeśli się jej słownikowo nie zdefiniuje. Jeżeli idziemy do sklepu kupić kilo gruszek - to nie jest to polityka, ale jeżeli rząd wydaje przepisy wprowadzające cło importowe na gruszki po to, żeby chronić producentów gruszek w kraju, to takie działanie zaczyna się nam już z polityką kojarzyć.

29. Przyjęło się na ogół uważać, że polityka to taka dziedzina /ycia, takie zjawisko, w którym stosunki władcze występują na wielką skalę. Ale jak wielką? - całego globu, czy w skali miasteczka lub uniwersytetu (polityka na uniwersytecie w znaczeniu władczych działań Rektora i Senatu wobec wszystkich studentów i pracowników uczelni)? Wielkość społeczności, grup, w których pojawiają się stosunki władcze, w dużym stopniu przesądza o tym, że stają się one stosunkami politycznymi. Polityka zaczyna się więc wtedy, gdy mamy do czynienia z grupami większymi niż grupy bezpośredniego kontaktu, w których każdy każdego zna, stosunki są osobiste, twarzą w twarz (Jace to face). Im większa liczba ludzi, tym większe prawdopodobieństwo, że wszyscy nie będą mogli się znać. W małych grupach społecznych zjawisko władzy oczywiście występuje, ale nie jest to zjawisko polityczne. Kiedy przechodzimy do wielkich skal, gdzie więzi między ludźmi mają charakter bezosobowy, opierają się na tym, że wszyscy podlegamy tym samym ośrodkom decyzyjnym, tym samym obowiązującym grupę normom postępowania, pojawiają się fakty publiczne, pojawia się zjawisko polityki. Taką grupą jest państwo, może nią być także dużego rozmiaru organizacja (np. związek zawodowy), związki wyznaniowe. Wskazane więzi uznać można za konieczne, a zarazem minimalne. Nad nimi mogą być zbudowane kolejne więzi wyrażające się na przykład w wyznawaniu wspólnych przekonań ideologicznych, religijnych, w wielkim oddaniu grupie, w gotowości poświęcenia dla niej życia.

Z pojęciem „polityka” łączą się też inne kategorie pojęciowe: „życie publiczne”, „władza publiczna”. Publiczne to tyle co wspólne, wspólnotowe, otwarte na szersze zbiorowości ludzkie: wspólnoty lokalne, organizacje społeczne, kongregacje religijne, korporacje samorządowe, naród, państwo, organizacje międzynarodowe itp. Gdy wchodzą w grę stosunki władcze, to, co publiczne, jest też zjawiskiem politycznym.

30. Zwróćmy więc uwagę na zróżnicowanie znaczeniowe i wzajemną relację czterech nazw:

„Władza”, władza w ogóle - nazwą o najszerszym kręgu desy gnatów.