34111 P1190848 (2)

241

Rdaerad Scytowie swych zmarłych chowali ni espalonych, w grobach nakrytych nasypami kurhanów. Szczególnie okazale i bogato wyposażone są pochówki władców ozy wielmożów scytyjskich, zakładano w podziemnych kryptach zbudowanych s kamieni lab drewna i nakrytych wielkimi kurhanami. Groby te były wyposażone w datą ilość wyrobów /ozdób i na-ciyiS/ wykonanych nieraz ze se 1 achetnych kruszców, w broń i części rzędu końskiego oraz w importowane ■ kolonii greckich naczynia pochodzenia greckiego /a.in, amfory ■ winem/. V niektórych grobach, obok szkielet* władcy osy wielmoży, znajdowano dalsze szkielety ludzkie i końskie oraz pogrzebane wozy, stanowiące wyposażanie zmarłego. Groby mniej ■Bacznych Scytów wyposażano zwykło w broń: luk w sajdaku, kołczan se strzałami, krótki miecz, włócznię lob osekan. Broni towarzyszyły jakieś ozdoby metalowa i niekiedy także naczynia. Spotyka się taZ pochówki wojowników z końmi. Zmarłych % reguły okładano na wznak, w pozycji wyprostowanej.

Scytowi# koczownicy, określani równie* jako Scytowie królewscy, sejmowali strefę stepową pomiędzy Donem i Itaieprea, a takZo przenikali aa terytoria la podporządkowane w strefie leśno-stepowej.

e. fcltnre Scytów - rolników

Ba terenie Scyt 11 obok Soytów koczowników zamieszkiwały także miejscowe plemiona rolnicze, podporządkowane Scytom politycznie i gospodarczo. Lody te, określone przez Herodota jako Scytowie - rolnicy, zamieszkiwały zarówno w niektóry oh partiach strefy stepowej, jak 1 w przyległych do stepów obszarach 1©ino-stepowych. Ludność ta to potomkowie różnych kol tur lokalny oh se schyłku epoki brązu i z początków wozesnej epoki Solana, o kul tarze mocno ujednoliconej na skutek oddziaływania kultury scytyjskiej.

Scytowie - rolnicy mieszkali w osadach otwartych, a na niektórych terenach wnosili także grody, niekiedy mocno ufortyfikowana wałami 1 rowami. V osiedlach znajdowały się czworoboczne domostwa zbudowane z drewna i gliny, v konstrukcji słupowej, a także obiekty półzlemiankowe. Rozwinięta była miejscowa produkcja ceramiczna, wyraźnie nawiązująca do tradycji okrasa przędący ty jęki ego zarówno co do form naczyń, jak i ich dekoracji. Batomiast wyroby metalowo, ozdoby, broń czy części rzę-dn końskiego wykonywano były wedle prawideł etylu scytyjskiego. Także na tereny zamieszkało przez Scytów • rolników docierały niektóra importy greckie. Zmarłych chowano na ogół nie spalonych, wedle obyczaju scytyjskiego, a nad grobami sypano kurhany. Także w wyposażeniu zmarłych można stwierdzić wiele elementów zapożyczony oh z kultury Soytów -- koczowników. Jedyni# na zachodnich poryfariach Scytll obok szkieletowych występują także pochówki ciałopalne. Spotyka się wśród nich

groby popielnicowe, jak tez kurhany usypano nad wybrukowanym miejscem, na którym dokonano kremacji zmarłego.

V strefie objętej przez Soytów - rolników wyróżniamy liczne grupy lokalne zarówno w strefie stepowej, nad Donem, dolnym Dnieprem, Bohem i Dniestrem, jak 1 w strefie leśno—stepowej. Do ważniejszych grup hale* żą: wołyńska, tachodniopodolska /wraz z grupą eser©pińsko-lagodowską/, wsohodniopodolska, mołdawska, środkowodniaprzańska /znana też kijowską, na prawobrzeżu środkowego Dniepru/, posulska, połtawska /nad Woraklą/

1 charkowska /nad Dońoem/ •

d. Grupy scytyjskie lub trako-scytyjskie nad_M^2l3ZlJSB£lliBiJLd&ud Kotlinie Karpackiej

Pod bezpośrednim wpływem scytyjskim, zapewne w wyniku penetracji grup scytyjskich, jaka miała miejsce około połowy TL wieku p.n.e., wytworzyły się w południowo-wschodniej ozęśol środkowej Diropy lokalne grupy, które można włączać w obręb szeroko pojmowanej kultury scytyjskiej. Ludność tych grup w różnym stopniu przejęła i zaadaptowała elementy kultury scytyjskiej 1 elementy kultur miejsoowych z wczesnej epoki żelaza. Jest bardzo prawdopodobne, że uformowanie się grup o elementach kultury scytyjskiej zostało poprzedzone najazdem lab serią najazdów scytyjski oh w głąb Kotliny Karpackiej, które są uchwytne w postaci horyzontu wyznaczanego przez znaleziska o cechach archaiczno—scy-tyjakich. Dopiero w następnej fazie nastąpiło wykształcenie się owych grup o mieszanym charakterze, utworzonych na ogól przez ludność bardziej osiadłą o gospodarce hodowlanej lub rolniczo-hodowlaneJ, w zależności od miejscowych warunków i zapewne też od lokalnych tradycji. Jest prawdopodobne, że w skład owych grup, zwłaszcza na terenie Kotliny Karpackiej, weszły grupy ludności niesoy ty Jakiej, które przemieściły się na zachód z obszarów położonych w dorzeczu dolnego Itana-ju. Ludność owych grup była niewątpliwie niejednolita pod względem etnicznym. Sądzi się, że pewien procent społeczeństwa tworzyli Scytowie lub spokrewnieni ze Scytami przedstawiciele innych ludów stepowych. Ta grupa etniczna najprawdopodobniej tworzyła najbardziej uprzywilejowaną warstwę wojowników 1 przywódców lokalnych. Znaczny udział w społeczeństwie miała miejscowa ludność pochodzenia trackiego, a w niektórych grupach - być może - iliryjakiego, raczej podporządkowana politycznie, a zapewne i gospodarczo przez Scytów. Stąd też wydaje się słuszne używanie terminu "kultura trako-ecytyjeka”,

"soyto-tracka" lub wreszcie *soy to—halsztacka* na określenia owych grup. Zapewne w obręb poszczególnych grup weszli też potomkowie koczowniczych grup ludności przędący ty Jsklej, które zamieszkiwały część Wielkiej Niziny Węgierskiej, a także Siedmiogrodu, przed pojawieniem się tu Scytów.