35828 s gli1

które określa się jako tereny pansejsmiczne oraz obszary, na których w zasadzie nie ma trzęsień ziemi czyli tereny asejsmiczne.

Ocenę trzęsień ziemi przeprowadza się za pomocą skali intensywności (I) trzęsienia ziemi, której współtwórcami byli: Mercalli-Cancani-Sieberg (MCS), oraz skali wielkości, czyli magnitudy (bA) trzęsienia ziemi opracowanej przez Richtera..

Skala intensywności (MCS) jest 12 stopniowa i oparta jest na wielkości przyśpieszenia (relacji amplitudy do kwadratu okresu drgań), odzwierciedlając odczucie i skutki drgań ziemi:

I    - Nieodczuwalne dla ludzi (< 2,5 mm/s²);

II    - Odczuwalne przez ludzi na wyższych piętrach (2,5-5 mm/s²);

HI - Podobne do wstrząsów odczuwalnych w pociągu, w mieszkaniach kołyszą się przedmioty (6-10 mm/s²);

IV-Drżą okna, naczynia i drzwi, na parkingach przesuwają się samochody (11-25 mm/s²);

V    - Odczuwalne na zewnątrz budynków, kołyszą się drzwi, ludzie w mieszkaniach budzą się (26-50 mm/s²);

VI    - Pękają szyby w oknach, obrazy spadają ze ścian, przesuwają się meble, mogą dzwonić małe dzwony (51-100 mm/s²);

VII    - Trudno jest ustać na nogach, odpadają tynki z budynków, powstają szczeliny w ścianach, na jeziorach tworzą się fale (101 - 250 mm/s²);

VTII-Prowadzenie samochodów jest utrudnione, walą się kominy i słabe ściany, w gruncie powstają szczeliny (251 - 500 mm/s²);

IX    -Niszczone są słabe budynki, pękają rury podziemne, powstają duże szczeliny w ziemi (501 - 1000 mm/s²);

X    - Większość budowli jest zniszczona, wyginają się szyny kolejowe, uszkodzone są groble i zapory, powstają olbrzymie osuwiska, ziemia ulega silnemu spękaniu (1001 -2500 mm/s²),

XI    - Pozostają tylko nieliczne domy, zniszczeniu ulegają trasy komunikacji kolejowej i drogowej, podziemna sieć rurociągów ulega całkowitemu zniszczeniu (2501 - 5000 mm/s²);

XII    - Powierzchnia ziemi faluje, przekształca się sieć rzeczna, przemieszczają się wielkie masy gruntu (> 5000 mm/s²).

Obecnie większe zastosowanie ma ocena trzęsień ziemi za pomocą aparaturowego określenia jej wielkości, czyli magnitudy (M), która oceniana jest tzw. stopniami w skali Richtera. Magnituda stanowi logaiytm największego poziomego odchylenia mierzonego w mikronach zapisanego na sejsmografie odległym o 100 km od epicentrum. Kolejna w szeregu wartość (stopień) magnitudy cechuje się 60 razy większą energią od niższej wartości (stopnia) magnitudy. Ponieważ w praktyce trudno jest dokładnie spełnić wymogi pomiaru aparaturowego, dlatego też odczuwalna przez ludzi intensywność (/) trzęsienia ziemi za pomocą prostego wzoru regresji przeliczana może być na wielkość trzęsienia ziemi (A/):

M= 0,61+1,3

I odwrotnie, mając informację o wielkości (magnitudzie), za pomocą tego przeliczenia określić można intensywność, czyli zorientować się w skutkach trzęsienia ziemi:

A/-1,3

0,6

Pod względem sejsmiczności Polskę dzieli się na trzy części. Część Polski położoną na wschód od linii Łeba-Leżajsk traktuje się jako obszar asejsmiczny. Natomiast część położoną na zachód od tej linii jako pansejsmiczny. Na południu kraju, Karpaty uważa się jako potencjalny obszar sejsmiczny. Podział ten związany jest z wgłębnymi strukturami tektonicznymi Polski, które warunkują zjawiska sejsmiczne. Na wschodzie kraju w podłożu występuje sztywne krystaliczne podłoże platformy wschodnioeuropejskiej. Na zachodzie znajdują się mniej sztywne struktury wgłębne związane górotwórczością paleozoiczną (kaledońska i hercyńską). Karpaty należą do młodych gór powstałych w czasie orogenezy alpejskiej i tu struktury wgłębne podlegają jeszcze dalszym wgłębnym przekształceniom.

W Polsce na początku XX w trzęsienia ziemi o intensywności 3-5 MCS dały się odczuć w pasie ciągnącym się od Szczecina, przez Wolin, Kołobrzeg, Koszalin po rejon Łeby. W latach trzydziestych i pod koniec XX w słabe trzęsienia ziemi wystąpiły w Lublinie, Warszawie, Płocku, Białymstoku, Wrocławiu. Słabe trzęsienia ziemi systematycznie występują na Podhalu. Ostatnie z nich o intensywności około 5 MCS było w roku 1995.

6.1.2. Pionowe ruchy skorupy ziemskiej

W całej Polsce rejestrowane są nieznaczne przemieszczenia skorupy ziemskiej, określane jako ruchy neotektoniczne. Są one końcowym efektem trzeciorzędowych ruchów górotwórczych na południu kraju. Na Niżu Polskim mają one amplitudę od -1,5 mm/rok do +0,5 mm/rok. W strefie wyżynnej, w lokalnych kotlinach dochodzą do 2 mm/rok, natomiast w strefie górskiej miejscami przekraczać mogą tę wielkość. W problematyce budownictwa ogólnego ruchy neotektoniczne nie są brane pod uwagę. Jednak w przypadku ciężkiego budownictwa hydrotechnicznego oraz budowli specjalnych (np. elektrownie), w których znajdują się urządzenia wrażliwe nawet na nieznaczne mchy skorupy ziemskiej, zagadnienia te muszą być uwzględnione na etapie projektowania i realizacji tych obiektów.

Na polskim wybrzeżu Bałtyku zaznaczają się pionowe mchy skorupy ziemskiej określane jako izostatyczne. Są to mchy obniżające, stanowiące rekompensatę wydźwigania odciążonej od lądolodu Skandynawii. Mimo niewielkich, ale systematycznych przemieszczeń, wielkość tych mchów uwzględniana jest przy prognozowaniu rozwoju brzegów morskich i ich ochronie. Nieznaczne bowiem obniżenie powierzchni lądu (podwyższenie poziomu morza) powoduje w konsekwencji znaczne zwiększenie szerokości pasa przejściowego znajdującego się na styku lądu z morzem.

W niektórych rejonach Polski poważny wpływ na intensywność rozwoju mchów pionowych ma zjawisko halokinezy. Wywołane jest ono naciskiem nadległych kompleksów skalnych na znajdujące się w głębokim podłożu warstwy soli kamiennej, gipsu, anhydrytu, które ulegają uplastycznieniu i wyciskane są ku górze w nadległe skały osadowe. Formują się wtedy wysady (diapiry) solne, które przemieszczając się ku górze powodują zdeformowanie

61