36768 img017 (51)

7. Wnioski - lokalny wymiar obywatelstwa społecznego jako

aspekt nierówności społecznych?

Zastosowanie kategorii lokalnego wymiaru obywatelstwa społecznego w zrealizowanych badaniach przyczyniło się do potwierdzenia rozpoznanego w polskiej polityce społecznej faktu występowania znacznych różnic w skali i możliwości korzystania z uprawnień społecznych przez obywateli polskich gmin. Istnieją, jak starałam się to ukazać, gminy, w których mieszkańcy mają jednocześnie dostęp do usług opiekuńczych różnego typu, programów zdrowia publicznego i wyremontowanych, doinwestowanych szkół podstawowych oraz gminy, w których uprawnienia obywateli do edukacji i opieki zdrowotnej oznaczają w praktyce znacznie mniej, niż w gminach „hojnego” obywatelstwa społecznego. Obywatele Polski korzystają więc z różnych, pod względem skali i charakteru, form lokalnego obywatelstwa społecznego.

Ogółem, można mówić o największych różnicach między lokalnym obywatelstwem społecznym „miejskiego” i wiejskiego - peryferyjnego typu. Najhojniejszy „miejski typ” obywatelstwa (por. wykres nr 8) nie obejmuje wyłącznie miast - w szczególności reprezentują go zamożne wiejskie gminy pozostające w sferze wpływów wielkich aglomeracji. Różnice między „szczodrym” i „skromnym” obywatelstwem dotyczą, jak była o tym mowa, w szczególności usług zdrowia publicznego, usług opiekuńczych z pomocy społecznej oraz spośród działań edukacyjnych -skali inwestycji w infrastrukturę szkół podstawowych. Jednocześnie w gminach o wysokim poziomie obywatelstwa społecznego statystycznie znacznie bardziej rozbudowane są działania oparte na uniwersalistycznej formule, kierowane do wszystkich mieszkańców gminy.

4 typy gmin ze względu na charakter obywatelstwa społecznego (analiza skupień)

2.50

2.00 ■]

f

.2 1.50

1.00

0

.1 '⁵⁽⁾

1

t .00 w

£

-z

□

o

-.50 ■«,«

^)0    *** sj

/./V    .

z z Z-z J* „

gmiih’ problemów społecznych i^łiskicgafibzionui^ywatclslwa społecznej

JZ

o zamożniejsze gminy wiejskie umiarkowanego poziomu obywatelstwa spolcc — gminy w strefie wpływów "obywatelstwa wielkomiejskiego"

Źródło: badania własne

Poszukiwania różnych typów lokalnego obywatelstwa społecznego, a więc określonych sposobów równoważenia uprawnień i obowiązków obywateli pokazały że, przy zastosowaniu wspomnianych ilościowych wskaźników, nie sposób mówić o powszechnym występowaniu w Polsce „reżimów” lokalnego welfare stale, rozumianych w sposób analogiczny do krajowych modeli państwa opiekuńczego. Statystycznie, jak się okazuje, nie występuje alternatywa między lokalnym obywatelstwem społecznym o bardziej socjalno-opiekuńczych cechach, a obywatelstwem opartym na uniwersał i stycznej formule. Przeciwnie, szczególnie w zbiorze miast i gmin

17