37248 Tucholska2

1 96 Si Tr^Mi

1 96 Si Tr^Mi

pecjalistow w opracowaniu

1 .

xK0m

\x

AAle^o^r

ntal

rych

;5how<-

■ '^;{Avu^tJV-0^-x

jako por. • on i

1962,;

1974;

wianie w sposob w miarę uporządkowany i systematyczny tego f rag-men tu najnowszej wiedzy o upośledzeniu umysłowym. Który dotyczy Kwestii rozumienia tego pojęcia, Jego ujmowanie i klasyfikowanie.

y realizacji zamierzonego calu oparłam się głownie j no amerykańskiej literaturze psychologicznej z uwagi na jej wiodącą role i znaczący wkład tamtych zagadnień upośledzenia umysłowego.

T enainoiogi a

Kwestia terminologii upośledzenia umysłowego w polskiej najnowszej literaturze psychologicznej nie jest rozstrzygnięta jednoznacznie. Na określenie umysłowego odchylenia od normy uiywa się u nas takich terminów jak:    oligofrenia (z J?z* greckiego

oligos - mały, phren - dusza, umysł), niedorozwój umysłowy fang. nental retardation), obniżona, niższa sprawność umysłowa <ang. mental subnormality>.

W roku 1953 Komitet Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia <WHO) dla oznaczenia stanu zahamowania lub niezupełnego ogólnego rozwoju umysłowego zaproponował termin obniżona sprawność umysłowa < men tal subnormali ty> . Termin niedorozwój umysłowy < me i retardation) proponowano zastosować w tych przypadkach, w któi postępy w nauce i zaradność społeczna okazałyby się wyraźnie* niższe niż można by przypuszczać na podstawie tego, co wiadomo b ;' zdolnościach Intelektulnych danych osób. Termin upośledzenie, umysłowe* (mental deficiency) odnoszono do tych przypadków, w kórych obniżenie zdolności intelektualnych nastąpiło wskutek

!    . /'i

choroby. Rozróżnienie to choć interesujące, nie przyjęło się i-następny obradujący w 1967 roku w Genewie Komitet Światowej Organizacji Zdrowia postanowił traktować terminy:    niedorozwój

umysłowy, upośledzenie umysłowe, obniżona sprawność umysłowa synonimy <por. notę redakcji polskiej w pracy Tizard 1969; także Tizard 1972). Dwa pierwsze terminy; mental retardati mental def i ci ency ” śęT charak terysTyczne “ ''dl'a“ li~tera~tury amer j^rkaiir:ł; sklej i traktowane są synonimicznie w pracach tamtych psychologów Cpor. Heber 1959; Grossman 1973,1977, DSM III 1980; Weiner Matson, Mulich 1982; Maison, Breunlng 1983; DSM 1II-R 1967).

W polskiej literaturze psychologicznej Kostrzewski

1S7&,    1978 oraz Kostrzewski, Wald 1981) Jest przeciwny traktowa

niu tych terminów Jako synonimiczne. Wyakcentowuje różnice 1/ ich

znaczenia i ooatrzymuj e stanowisko. że natęży posługiwać się mml zgodnie z ich właściwymi desygnatami. Natomiast waid- U9?2, ivió/ oraz Kostrzewski. WaJLd 196L) trastuje j-aso synonimy '..■.posiedzenia umysłowego takie pojęcia jak:    nieaorozwo.j umysłowy. obniżenie

Sprawności umysłowej podkreślając równocześnie, co obecnie najbardziej go a n v m Dolecenia j e s z t e r mi n u p o s o o z en i e u my sio we. Odradza natomiast stosowanie tradycyjnych, używanych dawniej w diagnostyce klincznych terminów odnoszącycn się ci o rożnycn pozlomow upośledzenia umysłowego, jaic również jest przeciwny stosowaniu terminu oligofrenia, które to określenie “sugeruje jakoby upośledzenie stanowiło cos na kształt jednostki chorobowej" .Wala 1987 s.430).

Mimo istotnych racji stanowi sk o Kostrzewski ego w s we s t i i car--minologil jest trudne do podtrzymania. Walna poglądy w tej kwestii charakteryzują się otwartością na występujące w literaturze światowej tendencje. Taka postawa sprzyja większej komunikatywności prac naszych autorow na płaszczyźnie międzynarodowej z jednej strony i ułatwia odbiór literatury obcojęzycznej z drugiej strony.

2. Definicje 1 kryteria upośledzenia umysłowwgo

Klasyfikacja osób z uwagi na osiągnięty poziom rozwoju umysłowego jest zagadnieniem trudnym, złożonym a co więcej, budzącym u niektórych,, pewne kontrowersje. Bi net i Simon podejmując w 1905 roku po raz pierwszy kwestię klasyfikacji dzieci funkcjonujących poniżej normy intelektualnej stwierdzili:

^M Problem, który chcemy rozwiązać stwarza wiele trudności zarówno teoretycznych jak i praktycznych. Banalnym jest twierdzenie; że definicje dotychczas proponowane, dla odróżnienia przypadków obniżonej inteligencji są niedostatecznie precyzyjne "(Binec, Simon 1976 s.331-332).

Wyrażona przed 85' laty opinia, zdaniem wielu ekspertów nie

straciła nic na swej aktualności i nadal problem klasyfikacji

Jest zagadnieniem otwartym, wymagającym przezwyciężeni a wielu

trudności tak teoretycznych jak i praktycznych (Baumeister, Muma

1975; Mercer 1973; Seltzer 1983).

Koncepcja niedorozwoju umysłowego jest konstraktem teoretycznym, na co zwraca uwagę Ciarkę w dużym stopniu zależnym od progu tolerancji społecznej, który może przybierać różne wartości tClarke 1969). Ponieważ jest- konstruktem teoretycznym, stwarza to