38665 P1590163

Anatomiczne różnicowanie się płci u zarodka jest bardzo | wanym procesem, uzależnionym od poprzednio omówionej genetycznej, ustalonej już w czasie procesu zapłodnienia (w

■ a

h\*

, sAf

m

karlogamli). Mimo tego, że chromosomy płciowe tak wcześnie decydują o płci, różnice w budowie zarodka ujawniają się dopiero w czasie, kiedy osiąga on u zwierząt gospodarskich długość co najmniej kilkunastu milimetrów (zewnętrzne narządy rozrodcze widoczne są u zarodków: bydła o długości 27—30 mm około 40 dnia ciąży, konia — około 40 mm, owcy — około 26 mm, świni — 28——40 mm).

Proces różnicowania się narządów rozrodczych rozpoczyna się od samej gonady. Zmiany, jakie tu zachodzą, polegają na odmiennym roz-Mffi mieszczaniu się sznurów płciowych wraz z gonocytami oraz na przemianach w nabłonku płciowym.

rm

pi H

V

U zarodków męskich pierwotne sznury płciowe wydłużają się i układają się w pasma, które później przekształcają się w kanaliki nasienne. Pod nabłonkiem płciowym, a nad sznurami płciowymi rozrasta się me-zenchyma, tworząc pierwotną błonę białawą. U zarodków żeńskich różnicowanie następuje nieco później niż u samców. Sznury płciowe wkrótce tracą swoją ciągłość i tworzą dość nieregularną warstwę pod-korową zawiązka jajnika.

Nabłonek płciowy ulega proliferacji, przy czym można wyróżnić trzy fazy tego procesu, w wyniku czego pierwotne komórki płciowe (gono-cyty) zostają otoczone przez komórki nabłonkowe pojedynczą warstwą, tworząc w całości pierwotny pęcherzyk jajowy.

W jajniku zarodka stosunkowo bardzo wcześnie rozpoczyna się dojrzewanie komórek rozrodczych. Następuje to po morfologicznym z różnicowaniu się jajnika i już wtedy oocyty wchodzą w profazę pierwszego podziału dojrzewania. W okresie profazy podziału dojrzewania komórki rozrodcze są specjalnie wrażliwe na działanie promieni jonizujących. ^Trzeba zaznaczyć, że w tym samym wieku u zarodków męskich obserwuje się w jądrach mało podziałów mitotycznych w komórkach rozrodczych.

Różnicowanie się samej gonady nie jest kierowane żadnymi hormonami, znanymi u dorosłych zwierząt lub nawet starszych zarodków czy płodów, jak hormony kory nadnercza lub przysadki. Witschi (1963), latami pracujący nad tym problemem, przypuszcza istnienie hormonów, działających lokalnie w samej gonadzie. Osuchowska (1966) znalazła u zarodków świni w trakcie różnicowania się jajnika, w sznurach płciowych, komórki, zawierające ziarna gliko-proteidowe, dające reakcje histochemiczne, analogiczne do komórek przedniego płatu przysadki — uważanych za źródło jednego z hormonów gonadotropowych.

Różnicowanie się dróg wyprowadzających komórki płciowe

Proces różnicowania się narządów rozrodczych przebiega w sposób łatwiejszy do przedstawienia, dzięki temu, że rozwój jednego z pierwotnych przewodów Wolffa lub Mullera dokonuje się kosztem drugiego, który równocześnie zanika.

2 — Zoohiglena i weterynaria