38765 P1070885

KURIA METROPOLITALNA

Położona na Ostrowie Tumskim na pd. od katedry, przy ul. Mieszka I nr 2, fasadą zwrócona na wsch.

HISTORIA I ARCHITEKTURA. Na miejscu dawnej kurii kanonickiej, wzniesiona 1834 na siedzibę Konsystorza Generalnego, wg projektu budowniczego Traegera, remontowana i częściowo przebudowana 1870 i ok. 1920, zapewne wg projektu arch. Mariana Andrzejewskiego, z dodaniem ryzalitów od wsch. Murowana, otynkowana, dwukondygnacyjna, na rzucie prostokąta, podpiwniczona, z wyjątkiem dwu skrajnych osi. Układ wnętrz dwu- i półtraiktowy, w ryzalitach dwu-i trójtraktowy. W przyziemiu, w części pd.-zach. jedno z pomieszczeń sklepione krzyżowo. W piwnicach sklepienia odcinkowy wsparte na koszowych arkadach. Fasada siedmioosiowa, przekształcona przez dostawienie ryzalitów: środkowego wybrzuszonego i dwóch skrajnych, jednoosiowych, w typie alkierzy. Ryzality ujęte pilastrami, szczytowa elewacja pn. z pierwotnym podziałem lizenami, oś środkowa ujęta pila-stramL Dach dwuspadowy naczółkowy z dwiema wystawkami w połaci wsch., nad ryzalitami dachy trójspadowe.

192 OBRAZY I RZEŹBY. Obrazy: 1. Ecce Homo (fig. 192),

215 Wenecja (?) 1. poł. w. XVII; 2. św. Piotr (fig. 215), Włochy

222    w. XVII; 3. Prorok Jonasz wyrzucony przez rybę (fig. 222), w. XVII; 4. Estera przed Ahaswerem (?), w. XVII; 5—8. cykl wielkich obrazów o tematyce biblijnej, Wenecja w. XVII/

223    /XVIII: 5. Król Salomon i królowa Saba (fig. 223); 6. Spotka-

220    nie Jeftego z córką (fig. 220); 7. Estera przed Ahaswerem

224    (fig. 224); 8. Król Dawid i trzej dowódcy z wodą ze studni

221    betlejemskiej (fig. 221); 9. Matka Boska z Dzieciątkiem, na desce, kopia 2. poł. w. XIX obrazu Comelisa van Cleve z Bodę Museum w Berlinie. Miedzioryt ze sceną Sądu Ostatecz-

288—90 nego (fig. 288—90), wg rysunku Jana Cousina, wyk. przez Piotra de Jode w Antwerpii, 1615, i dedykowany królowi Ludwikowi XIII przez Wilhelma Wittenbroot. — Rzeźby późno-338 gotyckie ok. 1500: 1. św. Anna Samotrzeć (fig. 338); 2. nieokreślona święta w koronie, z książką i wtórnie dodanym 349 pastorałem (fig. 349).

DAWNE PROBOSTWO KATEDRALNE

Położone na Ostrowie Tumskim, na pd.-zach. od katedry, przy ul. Mieszka I nr 3, zwrócone frontem ku zach.

HISTORIA. Wzniesione i przebudowywane przez prepozytów katedralnych. Pierwotne zbudowane zapewne na przełomie w. XV/XVI przez Mikołaja Krzyckiego, odnowione 1523 przez Jana Latalskiego (późniejszego prymasa), następnie przed 1598 przez Jakuba Brzeźnickiego, bpa sufragana poznańskiego. 1602 przeznaczone przez Szymona Rudnickiego (późniejszego bpa warmińskiego) na stałą rezydencję prepozytów katedralnych. 1712—15 remontowane staraniem proboszcza Walentego Macieja de Herzberg Arcemberskiego (późniejszego bpa kijowskiego i czernihowskiego). 1792 wzniesiony na starych fundamentach przez prepozyta Józefa Bończa Miaskowskiego nowy budynek z ryzalitem przy fasadzie zach., otwartym w przyziemiu i zwieńczonym attyką. 1859 przebudowany, zapewne wg projektu budowniczego Karola Henryka Schinkla; podczas przebudowy podcień w ryzalicie adaptowany na sień, kolumny zastąpione pilastrami, a attyka przyczółkiem. Obecnie mieści mieszkania duchowieństwa katedralnego.

ARCHITEKTURA (fig. 90). Budynek o charakterze baro- 90 kowo-klasycystycznym. Murowany, otynkowany. Dwukondygnacyjny, na rzucie prostokąta, z trójosiowym ryzalitem od frontu. Podpiwniczony w części środkowej i pn., w piwnicach sklepienia odcinkowe wsparte na koszowych arkadach. Układ wnętrz dwutraktowy, na osi sień z czterema drewnianymi koiumnarni i klatką schodową w formie litery T w głąbi, przy ścianie wsch.; nad dolnym biegiem schodów sklepienie kolebkowe oparte na dwu półkolumnach, nad podestem półpię-tra kolebka z płytkimi lunetami; po bokach, nad prostopadłymi biegami, krótkie kolebki sklepione skośnie w górę. Na piętrze, nad dolnym biegiem przewężenie korytarza sklepione kolebką. Balustrady schodów drewniane ok. 1792, z dwoma późnobarokowymi wolutowymi słupkami czołowymi Izby na piętrze o charakterze reprezentacyjnym, wyższe, od pn. sala

10 KZS Poznań