39612 PZP 1918 1994 s6

r./cwodmm motywem książki oddawanej do rąk Czytelników są * v Mapujące w polskie) polityce zagranicznej elementy stałe i zmienne, ■ 11' 11 zarówno w aspekt ic wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań, |,ik iownic/ materialnych problemów, jakie przed nią stawały na |.i zt slrA-ni kilkudziesięciu lal najnowszej historii. Zostały one zasygnali-/, tu. 11 u' w dwóch opisowych szkicach: Uwarunkowania fx>lskiej polityki •a^hinicznej I9IK-IW4 i Ciągłość i zmiana w polskiej polityce zagrani-, nej Tworzą one pierwszą (narracyjną) cześć książki, którą uzupełnia chronologia najważniejszych wydarzeń dotyczących - zewnętrznej aktywności państwa polskiego, a także bibliografia wybranych polskojęzycznych prac poświęconych naszej polityce zagranicznej.

W drugiej (dokumentacyjnej) części tego opracowania. Czytelnik odnajdzie tabele i zestawienia ukazujące reprezentatywną część prawno traktatowego dorobku Polski w omawianym okresie, uczestnictwo Polski w ważniejszych organizacjach międzynarodowych, daty nawiązywania przez nią stosunków dyplomatycznych z. różnymi państwami świata, a także nazwiska i daty urzędowania szefów polskiej dyplomacji od listopada 1918 r. do chwili obecnej.

W zamyśle autorów taki układ książki ma ułatwić czytelnikowi korzystanie z niej przy poszukiwaniu konkretnych informacji. Jednocześnie został on pomyślany tak. aby poszczególne części pracy uzupełniały się nawzajem i dawały łącznic spójny oraz możliwie pełny obraz polskiej polityki zagranicznej.

Jako autorzy jesteśmy świadomi, ż.e nasza książką / pewnością nic wyczerpuje złożoności całej omawianej problematyki. Jeśli jednak posłuży ona jako wsparcie dla tych, którzy dopiero tę dziedzinę poznają, oraz punkt wyjścia dla krylytycznej analizy przedstawionych wniosków ze strony znawców przedmiotu, będzie to jednocześnie dowodem, że spełniła swą rolę. Dostarczając bowiem skondensowanego zasobu informacji faktograficznych nasza publikacja może inspirować dalsze, bardziej pogłębione i przekrojowe badania nad historią i dniem dzisiejszym polskiej polityki zagranicznej.

Na zakończenie autorzy pozostają w miłym obowiązku złożenia pi ulziękowa ń wszystkim osobom, które przyczyniły się do powstania tej książki. Słowa szczególnej wdzięczności chcielibyśmy skierować do pracowników Ministerstwa Spraw Zagranicznych, z którymi mogliśmy w trybie roboczym krytycznie konfrontować własne ustalenia. Ich wyniki - co oczywiste obciążają jednak wyłącznie autorów.

t WARUNKOWANIA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANIC ZNEJ 1918-1994

Ufa 1918-1939

W listopadzie 1918 rokti, po 123 latach rozbiorów państwo polskie powróciło na mapę Europy. Swój niepodległy byt Polska zawdzięczała sprzyjającemu układowi wydarzeń międzynarodowych: równoczesnemu rozpadowi trzech państw zaborczych: A astro Węgier. Niemiec i Rosji wyeliminowanej przez rewolucję bolszewicką z procesu kształtowania ram porządku tworzącego się po I wojnie światowej. Tym samym przestały istnieć w dawnym kształcie trzy potęgi europejskie, prze/, dziesięciolecia blokujące wolnościowe aspiracje i przyrodzone prawo narodów do samostanowienia, mocarstwa nazywane żandarmami Europy przez wszystkie ruchy niepodległościowe na kontynencie.

Nowa sytuacja geopolityczna w Europie Środkowej i Wschodniej umożliwiła powstanie - na gruzach imperiów - nowych państw, zmuszonych, od początku, do poszukiwania własnego miejsca w polityce europejskiej. Ich przyszłe znaczenie oraz realne możliwości urzeczywistnienia swych aspiracji zależały od splotu elementów kształtujących bieżący stan stosunków międzynarodowych. Wynikały ' mc również z wewnętrznej sytuacji tych państw, decydującej o charak-u rze prowadzonej przez nic polityki zagranicznej i określającej potencjał, z jakim wchodziły one do gry o zabezpieczenie swych żywotnych interesów: utrwalenie własnej niepodległości i zapewnienie siibic warunków do wszechstronnego rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturalnego.

Błędem byłoby jednakże rozumienie odrodzenia się Rzeczypospolitej w 1918 roku wyłącznic w kategoriach prezentu historii oraz poparcia dla idei państwowości polskiej, uzyskanego -głównie w ostatniej fazie wojny - od państw zwycięskiej Enlcnty (Francji. Stanów '/jcdruiczonych i Wielkiej Brytanii). Znaczący udział mieli w nim

15