40032 Obraz5 (12)

7. STEREOIZOMERIA

Izomery, które mej? identyczną konstytucję, a różnią _slę Jedynie przestrzennym rozmieszczeniem atomów, są stereolzomaraml, a samo zjswlsko nosi nazwę stereolzomerli.

7.1. Wzory przestrzenne

Ponieważ stereoizomeria zwlęzana Jest z rozmieszczeniem atomów cząsteczki w przestrzeni, najkorzystniej można przedstawić związek za pomocą modeli atomów. Jednakże najczęściej zmuszeni Jesteśmy p₀ projekcji na płaszczyznę związku o budowie przestrzennej. VI przypadku cząsteczek o bardziej skomplikowanej budowie przestrzennej przedstawienie ich na płaszczyźnie nie Jest na ogół możliwe, ale na szczęście nie Jest to zwykle konieczne. Niejednokrotnie wystarcza przedstawienie budowy przestrzennej tylko fragmentu cząsteczki. Jak np. centrum reakcji i Jego bliskiego otoczenia.

W rysowaniu na płaszczyźnie wzorów związków obrazujących przestrzenne rozmieszczenie grup przyjmuje się następujące zasady ogólne.

Linią o normalnej grubości (-) oznacza się wiązanie leżące w płasz

czyźnie papieru, linią pogrubioną (—) oznacza się wiązanie skierowane od płaszczyzny papieru do obserwatora, gdy natomiast linią przerywaną

(--—) wiązanie skierowane od obserwatora za płaszczyznę papieru. Jeżeli

kierunek wiązania nie może być sprecyzowany, oznacza się go linią falistą

( cs^\«-0.

Przykłady:

CHO

I

X/\

H / OH

ch₂oh

CH,

c₂H₅

c /	*
II	I
N	V
OH	•ł 4

W związkach cyklicznych, szczególnie gdy chcemy wskazać położenie w przestrzeni podstawników, pierścienie rysujemy liniami o normalnej grubości, niezależnie od tego, czy leżę one całkowicie w płaszczyźnie papieru, czy też nie.

W chemii cukrów przyjęło się rysowanie pierścieni w płaszczyźnie prostopadłej do płaszczyzny papieru. Mogę one być neryeowene liniami pogrubionymi 1 przerywanymi będź tei o normalnej grubości. W tym drugim przypadku uważa się. Ze krawędzie pierścienia leżęce niżej znajduję się bliżej obserwatora.

przykład:

CH.OH

CH.OH

Ola określenia przestrzennego rozmieszczenia grup zwlęzanych z dwoma aęsiadujęcyml ze sobę atomami często stosuje się wzory perspektywiczne ("konikowe"). Powstaję one przez rzutowanie skośne (w prawo w górę) więżenia między dwoma Interesujęcyml atomami. Pozostałe więżenia przy tych atomach rysuje się zachowujęc między nimi w przybliżeniu równe kęty (120° lub 180°).

Przykłady:

Cl 1 y/\	co2h
	A H / OH
?/	zh{ ['
/\	l

CH,

// \

H / OH

HO / H

L