41342 skanuj0028 (38)

Układ nerwowy

Kora węchowa znajduje się pod piatami czołowymi. Bardzo ważną rolę w mózgowiu odgrywają piaty czołowe (kora kojarzeniowa). To w nich w dużej mierze jest kształtowana nasza osobowość, zdolność do myślenia i wyrażania woli.

Kora mózgowa jest miejscem powstawania świadomości, na którą składają się takie umiejętności, jak: zdolność do abstrakcyjnego myślenia, umiejętność wyrażania słowami powstałych myśli, a także rozwijająca się wraz z wiekiem zdolność do wąskiego ukierunkowania uwagi. Świadomość to także samoświadomość, a więc poczucie tożsamości i odrębności osobniczej. Częścią świadomości jest mowa. W mózgu człowieka występuje unikatowa struktura zwana ruchowym ośrodkiem mowy. U praworęcznych znajduje się ona zwykle w korze lewej półkuli.

■    Międzymózgowie

I    ■

I Najważniejszymi częściami międzymózgowia są: podwzgórze, przysadka i szyszynka.

Dolną, podstawną część międzymózgowia stanowi podwzgórze, które kontroluje czynności wegetatywne organizmu, takie jak pobieranie pokarmu i wody, oraz termoregu-lacja. Podwzgórze jest nadrzędnym ośrodkiem autonomicznego układu nerwowego; decyduje m.in. o zwężaniu i rozszerzaniu naczyń krwionośnych oraz o tempie pracy serca, kontroluje i reguluje funkcje płciowe, ma wpływ na sen. Integruje czynności związane ze stanem środowiska wewnętrznego organizmu. W podwzgórzu są wytwarzane hormony, regulujące hormonalną czynność przysadki. Aktywność podwzgórza wpływa na utrzymanie homeostazy hormonalnej organizmu. Z podwzgórzem strukturalnie i funkcjonalnie jest związana przysadka. Jest to niewielki gruczoł wydzielania wewnętrznego, położony na dnie mózgoczaszki. Wyróżnia się w nim tylny płat, który jest miejscem wydzielania do krwi hormonów wyprodukowanych w podwzgórzu, i przedni płat, w którym hormony są produkowane i wydzielane do krwi (patrz lekcja 44). Przedni płat przysadki również pozostaje pod hormonalną kontrolą podwzgórza (ryc. 42.5). Szyszynka wpływa na dobowy rytm (dzieó-noc) funkcjonowania organizmu człowieka, a jej działalność wydzielnicza cechuje się wyraźnymi wahaniami dobowymi.

■    Śródmózgowie

Śród mózgowie jest krótkim odcinkiem pnia mózgu utworzonym przede wszystkim przez pasma wypustek nerwowych (istotę białą). Przechodzi przez nie ogromna liczba aksonów wchodzących w skład dróg nerwowych zstępujących, tzn. prowadzących z kory mózgowej do rdzenia kręgowego, i dróg nerwowych wstępujących, tzn. przewodzących informację w przeciwnym kierunku.

■    Tyłomózgowie - móżdżek, most i rdzeń przedłużony

I Móżdżek, podobnie jak mózg, dzieli się na dwie półkule i również składa się z istoty I szarej oraz znajdującej się pod nią istoty białej. Mostem nazywa się drogi nerwowe I o przebiegu podłużnym i poprzecznym.

Móżdżek jest ośrodkiem kierującym ruchami kończyn i utrzymywaniem postawy całego ciała. Ma on ścisłe fizjologiczne powiązania ze zmysłem równowagi, który jest

2

www.wsip.pl