41885 ScannedImage 61

NIEZNANY ŚWIAT © 67

Nowa puszka „Pandory"

James Cameron powraca po niemal 12-letnim milczeniu. Nie da się ukryć, że jest to comeback w wielkim stylu. I choć niektórych widzów Avatar rozczarował przeciętną fabułą, zbyt nachalną reklamą czy też słabszą, niż się spodziewano, grą aktorską - zdecydowana większość znalazła się pod urokiem błękitnej, mistycznej krainy zamieszkanej przez człekokształtną cywilizację Nagich

Na krótko przed premierą Avatara reżyser oświadczył, że jego najnowsze, długo oczekiwane dzieło będzie przełomem na miarę pojawienia się filmu dźwiękowego. Dotychczasowy romans animacji trójwymiarowej z kinem kazał zachować w tym względzie daleko idący sceptycyzm, jednak w przypadku Avatara obawy te okazały się chybione. Świat wykreowany na Pandorze - czwartym księżycu planety Po-lyphemus, oddalonej od Ziemi o 5 lat lotu kosmicznego, pulsuje wręcz barwami i żyje własnym życiem. Specjalna kamera, skonstruowana przez samego Camerona zagląda w twarz egzotycznym i niebezpiecznym mieszkańcom tej przedziwnej krainy, śledzi drgania drzew w zielonej dżungli, nasyca widza obrazem tak realnym, jak nigdy wcześniej.

Jest rok 2154. Niepełnosprawny były żołnierz Jake Suily (Sam Worthington) dowiaduje się o śmierci swojego brata bliźniaka, który miał wziąć udział w przygotowywanym przez lata tajnym programie Avatar. Ze względu na identyczny genotyp młody weteran zostaje poproszony o kontynuowanie misji zamiast zmarłego.

Dzięki skrzyżowaniu ludzkiego DNA z kodem genetycznym tubylców udało się wyprodukować specjalne ciała - awatary, które pozwalają Ziemianom przybrać postać mieszkańców Pandory. Genialna doktor Augustine (Sigourney Weaver) zamierza wykorzystać je do poznania kultury 3-metrowych, niebieskich humanoidalnych postaci Navi’ch i nawiązania z nimi dialogu. Dowodzący bazą pułkownik Oflaritclj (Stephen Lang) ma jednak do wykonania inne zadanie. Musi za wszelką cenę zdobyć minefeł o cechach wysokotemperaturowego nadprzewodnika - unobtai-nium, znajdujący się w samym centrum kultu autochtonów. Sully, oficjalnie pracujący dla naukowców, ze względu na swoją przeszłość zostaje tajną wtyczką wojska.

Sparaliżowany w swojej ziemskiej powłoce Jake dzięki awatarowi odzyskuje pełną sprawność i zachłystuj^ się nowym światem. Wkrótce zdobywa zaufanie fffevi’ch, a zwłaszcza córl$j wodza lqkalnego klanu - Neytiri (Zoe Sagana). To ona ukazuje mu wartości swojegóitkju: pełną symbiozę z Naturą, syn> bolizowarią przez specjalne węzły we wło* sach; cześć dla Świętego Drzewa Dusz: poszanowanie tradycji oraz kult bogini Eyvy. Niebawem młody mężczyzna zostaje posta

wiony przed trudnym wyborem: albo będzie lojalny wobec swoich przełożonych z armii, albo stenie po stronie społeczeństwa, które przygarnęło go jak swego i pokazało świaŁ o jakim nie miał wcześniej pojęcia.

W filmie poruszono wiele wątków znanych i często wykorzystywanych w kinie. Niektórzy krytycy dostrzegli w fabule Avatara zadziwiające paralele z jedną z najbardziej znanych amerykańskich legend o Pocahontas. Czyżby Cameron dopuścił się jawnego plagiatu? Wszak historia ta jest znana od stuleci. A może był to świadomy zabieg? Bo tak jak pięć wieków temu nasza cywilizacja stała u progu kolonizacji Nowego Świata - dziś coraz bliżej nam do punktu, w którym wyruszymy na poszukiwanie inteligentnego życia w Kosmosie.

W Avatarze możemy znaleźć znacznie więcej nawiązań do kultury Indian. Samo słowo Na’vi, jak i struktura społeczna oraz wierzenia tubylców przywodzą na myśl rdzennych czerwonoskórych mieszkańców Ameryki. Twarze istot z Pandory mają kocie rysy i ruchy, tymczasem starożytni Aztekowie wierzyli, że niektórzy spośród nich potrafią zamieniać się w jaguary i inne drapieżniki z rodziny kotowatych.

Wiara w możliwość porozumiewania się z przodkami, a także głęboka więź z Naturą to kolejne punkty wspólne dla świata Na’vich i Indian. Każdy mieszkaniec Pandory posiada kosmyk włosów, którym może łączyć się duchowo z wszystkimi bytami na księżycu za pomocą Tsahaylu - mistycznego węzła, symbolizującego powszechną jedność stworzenia. Można powiedzieć, że cała Pandora jest jednym, żywym, pulsującym organizmem (przywodzącym na myśl Gaję z hipotezy 'osa Lovelocka) - samoświa-domym. myślącym bytem, reprezentowanym przez lokalne bóstwo Eyvę.

Poświęćmy jeszcze kilka zdań operacji mającej na celu transformację człowieka w Na'vich. Przelew umysłu dokonuje się tu podczas snu, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Możliwość dowolnego przechodzenia świadomości z ciała do dała to dziś wielkie marzenie futurologów, którego tealizacja niemal całkowicie zmieniłaby nasz * sposób postrzegania świata. Wówczas ciała traktowalibyśmy jedynie jak zakładaną na różne okazje odzież, używaną i wyrzucaną

śmietnik, gdy się ze-

psuje.    '    ^

mierzenie to uda się zrealizować, powstanie pytanie: gdzie w istocie leży granica człowieczeństwa, a w którym miejscu stajemy się cyborgami?

Jedną z możliwych odpowiedzi podsuwa film Camerona: w tej wykładni (bardzo, przyznajemy, nam bliskiej) ludzkość kończy się tam, gdzie zrywa łączność ze swymi korzeniami, tradycją, światem etycznych wartości, planetą, a może nawet z kolektywną świadomością.

Avatar z miejsca został okrzyknięty filmem kultowym. Pobił wszelkie rekordy box-officów, błyskawicznie pojawiając się w rankingach na 100 najlepszych filmów wszech czasów, a krytycy nagrodzili go Złotym Globem w kategorii Reżyseria i Obraz Roku. Jakby tego było mało, widzowie tak zasymilowali się z trójwymiarowym światem magicznej Pandory, że... popadli w depresję, iż nie mogą się tam przenieść. Niektórzy z nich, z tęsknoty za idealnym społeczeństwem Na’vich chcieliby umrzeć i obudzić się na księżycu Polyphemusa! Pozostaje mieć nadzieję, iż szybko zrozumieją, że do urzeczywistnienia na Ziemi świata wartości uosabianych przez trzymetrowych, kołowatych huma-noidów, nie trzeba wcale aż tak wiele. Mus-tylko pojawić się determinacja i*\/viarg...

'P?stełHifsław flcwakcMski