30535 IMG!72 (7)

poziomic interpersonalnym, bądź mc rozum¹, co do mego mówią,»pr/cz ta doświadcza społecznego wykluć/cm¹. Dziecko, które znalazło aę w ulucj sytuacji, nabiera lękowego, awersyjnego nastawienia do szkoły i całego procesu edukacji, dlatego tak ważna jest wyrozumiałość i elastyczność nauczycieli wprowadzającego młodszych uczniów w świat wiedzy. Język jest bowiem mc tylko środkiem komunikacji, ale i narzędziem, dzięki któremu zyskujemy interpretacje, a także sposoby definiowaniu i objaśniania świata.

Posługiwanie się kodem rozwiniętym i ograniczonym stanowi picrwue z kryteriów różnicowania społecznego w dziedzinie użytkowania języka Drugim, gorzej przebadanym jest płcć.tfodsuwową tezą zwolenników poglądu, że język jest jednym z najważniejszych czynników kształtujących tożsamość płciową jest przekonań¹, iż dziewczynki i chłopcy w dzieciństwie uczą ńę mówić w odmienny sposób. W wyniku rozbieżnych przekazów socjałizacyjnych, które różnicują sposób wypowiadania się i określają zasób preferowanych określeń czy styl wypowiedzi, różni się język kobiet i mężczyzn. Różne są jego funkcje. Kobiety mówią po to, by się dzielić się wrażeniami, przeżyciami, dokonywać ekspresji swojej indywidualności, mężczyźni zaś po to, by negocjować statusy, ustalać kluczowe kwestie, wymieniać informacje. Język kobiet bogatszy jest w przymiotniki, występują w mm hanalizujące partykuły i potwierdzenia („ojej", „cóż znowu", „doprawdy", „niemożliwe", „naprawdę" „oczywiście”, „co ty powiesz?” ńp.). częściej pojawiają się zwroty grzecznościowe, inne są leż wzorce intonacyjne”. Co więcej, kobiety mówią inaczej: nic narzucają swego zdania, poglądów czy opinii, pozostawiając rozmówcy otwartą decyzję, są mniej zaangażowane w walkę o władzę, przez co język, którym mówią, nie ma cech propagandowych, uwiera zdrobnienia w miejsce .mocnych" określeń. Powyższych spostrzeżeń zebranych kilkadziesiąt łat temu na gruncie brytyjskim wydaje się nic potwierdzać obserwacja ani dorastających dziewcząt, które mówią w podobny, a nierzadko bardziej dosadny sposób niż ich koledzy, ani kobiet ujmujących wysokie stanowiska w biznesie, które potrafią równie twardo negocjować i zaznaczać swoje stanowisko jak mężczyźni.

|<*/yk klasy szkolnej

|*xyk. jakim posługują się uczniowie i nauczyciel* w klasie można aaab-zownć w kilku aspektach, pełni on takie pewne bardziej specyflc9M 9 wymienione wyżej funkcje. Dla edukacji i jej efektów fr    Mfa

też typy użytkowania języka. Aby uporządkować tą doić zawitą wnnmolofią. przypomnieć należy, te to właśnie od tego, jak mówi nauczyciel. czy jego wypowiedzi są jasne. zrozumiałe dla wszystkich uczniów, czy potrafi tnciewać ich wypowiedziami w taki sposób, by miały one walor kształcący dla innych, zalety efektywność nauczania podczas lekcji, to ile czasu uczeń będzie musiał poświęcić w domu na usysir matyzowanic i powtórzenie materiału. Zatem pierw szy aspekt użytkowania języka w klasie nazywać będziemy poznawczym opisywany bywa on odpowiedzią na pytanie, jakie treści meryiorycaw przekazywane są na lekcji, jakie jest ich bogactwo, różnorodność oraz stopień zrozumienia i umiejętność zastosowania zdobytych przez uczniów informacji w praktycznym działaniu. Drugi aspekt użytkowania języka nazywany bywa p%> etiologicznym - zależy on od tego. jakie jest oddziaływanie informacji zdobytych podczas lekcji na sferę osobowości ucznia Zatem aspekt psycha logiczny odpowiadałby raczej działaniom o charakterze wychowawczymnife    _>

edukacyjnym. W wyniku wypowiedzi konstruowanych podczas lekcji przez nauczyciela i dzieci następuje nic tylko przyrost wiedzy uczniowskiej, ale też wymiana informacji zwrotnych, internalizacja wartości, kształtowanie pooaw .j wobec otaczającej rzeczywistości. Język staje się zatem narzędziem oncetacji w otaczającym święcie, ale też i środkiem kształtowania tożsamości osobowej jednostki. Fakt, że nic zawsze przebieg tych procesów może być w pełni kontrolowany przez nauczyciela, będzie przedmiotem odrębnych rozważań w rozdziale poświęconym ukrytemu programowi edukacji. Trzeci aspekt użytkowania języka w klasie, zwany społecznym, odnosi się do tego. w jaki sposób nauczyciel formułuje wypowiedzi podczas lekcji. Jak mówi, czy do wszystkich mówi tak samo, a jeśli różnicuje wypowiada, co stanowi kryto* rium tegoż zróżnicowania; pochodzenie społeczne, płeć uczniów czy inne czynniki. Sposób wypowiadania się nauczyciela oddziałuje na motywację do nauki, wychładzanie i podgrzewanie ambicji edukacyjnych uczniów. O zdolniejsi, nic mający trudności z nauką tą promowam. kierowani do lepszych szkól, poświęca się im też więcej czasu. Mniej zdolnym nauczyciel daje do zrozumienia w sposób pośredni lub bezpośredni, te powinni jak aajazybcięj zakończyć edukację i przygotować się nie do kształcenia akademickiego, ak

111

1

K- Lakoff, Ąryk m    tofcri). (w:) B Sown (opraćJęzyk w iwtrtk amM. Ot

letnik, Warom 19S0