43377 skanuj0059

KU£U£«MI t>

MoutLb PUMlAKu PU I lęUl PAŃSTW JAKO PODSTAWA IDENTYFIKACJI I OCENY UKŁADU SIŁ

tpt,mni :_Ł._1    .1/j IjtKo IC.. -u .śH/iU. jesl/Hf/tflk}

J. W. (ioelha¹

liujiit oi*«; U| ^uć.ni/1,1 mtf y/^iu/iiin Huirupnej pot; ■j roztropność/esi ciągle Hujlepszym Uaitytnym gwc pokot*

\ L. Fi

PtmloiZJIiy łM K AumIciu liajKa/llicjszą cccIm kdZdcgU s>Mciiiu UliędzyM* rodowego jest układ sil. Można go ująć analitycznie lub syntetycznie. Model* potęgi państw są punktem w yjścia jego identyfikacji i oceny. W rozdziale omówione zostaną przede wszystkim modele syntetyczne jako najbardziej przydam* w procesach podejmowania decyzji politycznych.

5.1 MoUttl Uemidiid

K Clittóid Cicriiiuii wycłiodzt oil ie/.y. ze w ciągu liistuiu czyJUilkaiuł decyi? uującymi o losach państw były zwykle liczba i skuteczność rozporządzanych^: sił zdolnych do walki. Obecna sytuacja jest inna. Pojawienie się broni jądrowej i innych rodzajów uzbrojenia zmieniło sposoby angażowania się w kon* tlikt (taktyczny, ekonomiczny i ideologiczny) - dwa rywal izpjącc bloki dążą do. uzyskania możliwie największego wpływu ekonomicznego i politycznego bez

¹). Wr Goethe, Ą/ontm,, <it vyi -ł OJ

* A. I.. Fricdborg. V* A,uhnumem oj Mu,,,.,,    (A Kc»if« I Staj i „InteinuihMitil Secu-

irty", Wmicr I9S7/IB, v..l IJ. no J. * 202.

angażowania się w bezpośrednie siuicie. dlatego ocena potęgi państw musi oh Mć większą liczbę czynników’.

Model Gcrmana ma prostą postać matematyczną, ale jest zarazem trudny do opcracjona I izacji:

O - Ar ii.

gdzie:

u - potęga państwa \inittonui po**eff,

N - potencjał nuklearny {nuelear capubiiiiy j.

L- terytorium {land),

P ludność (populaiion).

/ - baza przemysłowa {inamii hu oasey M potencjał militarny {military sizef.

Każda / wymienionych zmiennych była ua>iępure Uczogregowana (rozkła dana) na kilkuelementowe grupy czynników ocenianych punktowo według różnych kryteriów. Po zapoznaniu się z tym modelem Merrit i Zinncs doi#ły do wniosku, że wszystkich rozpatrywanych wskaźników potęgi, w tkaj nik Germana jest najbardziej złożony. Obejmuje wiele zmiennych, zarówno •ddytywnych (szeregowych), jak i równoległych czy też paralelnych (i»w inliiy), oraz ciąg sposobów punktowaniu i kilku instancji, gdzie dokonuj# lię ocen"’.

W powyższym modelu można wyróżnię wszystkie najważniejsze elcnieniy potęgi państwa: militarny (który występuje niejako podwójnie - jako broń jądrowa i jako siły zbrojne), ekonomiczny (baza przemysłowa, ludność) oraz geograficzny (terytorium), Jak widać z modelu, potęga państwa jest właściwie równoznaczna z potencjałem miitcrlalnyin. aczkolw iek w jednym z podwymiarów czynnika ludzkiego znalazło się miejsce dla morale. Ważną rolę odgrywa broń jądrowa państwo posiadające broń jądrową otrzymywało dwa punkty (jest to według Germana minimum), a meposiadająee jeden punkt. Wyniki operacjo-nalizacji modelu Germana prezentyje tablica 5.I.

Oceny Germana były dostosowane do ery przemysłowej w warunkach ostrej rywalizacji dwóch bloków w sferze ekonomicznej, militarnej i politycznej. Zaletą modelu jest uwzględnienie wszystkich istotnych grup czynników składujących się na potęgę państw (ekonomicznych, militarnych, politycznych i moralnych). Główną wadą jest duża pracochłonność. Obecnie model ten jest już

¹1 . C. Ifeinian, .4 MiMtiw    miriapuiw ../uumat oi Loiiłliu Ki-Miiulion" 1960,

v»l 4. * 138

•    /oto uuitfc, i I3S-144. SM/vgo<oMv omówienie modułu zob.. K I. Mcmi, I). A. /inne*. ihmuitiw iinkxes ofhoiumhiIpo**er, (w:) R J. Stoli, M. I). Wwd (red), l’o**xr /« HMdPolliki. I yniw Ricnncr Publuhcr*. llnuMer, London 1989. s. 19 22 Zob, lc>: A J. Telli*, J. L. Utaiły. (’h. I •ync, M McPtwnNn, J< tMlIngM, Metuurlng Nitowi /W-rr.. .. di cyt, *. 2H 29

* U I Merrll. D A /MiWt. ilh utiiilw Onht    ,»/'unitowi/-.<•<,,, ,1/ , vi. ■ 2?

_