45862 P1010218 (3)

xuv PRAWDA HISTORYCZNA I FIKCJA

menty przeciw kandydaturze Karola I. Akt czwarty rozgrywa się tej samej nocy, kiedy dokonuje się elekcja cesarza Karola V.

Tak więc Hemani jest splotem wypadków opartych na prawdzie historycznej i wypadków fikcyjnych.

»Hemani«r jako dramat historyczny. Pomimo oparcia na wypadkach historycznych — na plan pierwszy w Eemanim wysuwają się dzieje osobiste bohaterów, i to dzieje postaci fikcyjnych obok postaci historycznych. Wypadki historyczne przeplatają się z wypadkami z życia osobistego bohaterów, które niejednokrotnie przesłaniają odbiorcy sprawy polityczne Hiszpanii i Niemiec. Wiadomość o śmierci cesarza Maksymiliana zostaje podana jako pretekst dla wyjaśnienia obecności króla w pokoju dońi Sol, elekcja cesarza jest potrzebna dla wprowadzenia sceny spisku, w którymi Hemani | Ruy Gomez biorą udział, by pomścić swoje krzywdy osobiste, itdJ Krytyka niejednokrotnie podkreślała w dramatach Wiktora Hugo nieścisłości historyczne i dowolność w kreśleniu psychologii postaci historycznych.

I tak np. elekcja cesarza w dramacie Hugo odbywa się — wbrew rzeczywistości historycznej — w Akwizgranie, a charakter don Karlosa był przedmiotem częstych krytyk i zastrzeżeń. Ale Hugo sam przyznawał, że wypadki historyczne są dla niego jedynie pretekstem dla opowiadania dziejów postaci zmyślonych. Pod tym względem dramat historyczny Wiktora Hugo jest znacznie bliższy tragedii klasycznej niż realistycznie ujmowanemu dramatowi historycznemu uprawianemu przez romantyków ugrupowania postępowego, który jednak

musiał pozostać jedynie odmianą książkową dramatu. Mimo to postęp w stosunku do tragedii jest zupełnie wyraźny: powiązanie akcji z wypadkami historycznymi jest ścisłe, a jednak autor nie usiłuje podsuwać autentycznym wypadkom historycznym powodów i pobudek wynikających z osobistych- spraw bohaterów, jak to przeważnie się dzieje w tragedii.

Hugo .zapoczątkowuje nowy gatunek dramatu: poetycki dramat historyczny, który stanie się rodzajem popularnym w literaturze dramatycznej wieku XIX. Jednakże dostosowując się coraz bardziej do smaku publiczności mieszczańskiej, gatunek ten będzie się rozwijał w kierunku ograniczenia i dowolności w operowaniu faktami historycznymi, a nawet usunięcia z niego postaci historycznych, tak że przemieni się w „dramat kostiumowy", powiązany jedynie przez czas akcji z jakąś określoną epoką historyczną.

Tło społeczne. Hugo ukazuje w swoim dramacie starcie się dwu światów: świata rodzącego się absolutyzmu, reprezentowanego przez don Karlosa, oraz świata wielkich magnatów feudalnych, reprezentowanego przez Hernaniego i Ruy Gomeza.

Wiek XVI jest dla Hiszpanii epoką, kiedy na skutek polityki króla Ferdynanda i jego małżonki Izabeli dokonuje się po ostatecznym wypędzeniu Maurów z Hiszpanii zjednoczenie rozdrobnionych królestw, z jakich się składała Hiszpania, w jedno wielkie mocarstwo. Następca Ferdynanda, Karol I, podejmie jego politykę zmierzającą do przemienienia Hiszpanii w jednolite, absolutnie rządzone królestwo.