49397 wmp0005

ucj. którego zad; nicm było odprowadzanie chlopę6>y wolnych obywateli greckich ną n.-ieisęę ćwiczeń fizycznych^zwanc palcslrą. Paidagogos etymologicznie • znaczą „prowadzący chłopca”¹⁰, początkowo fizycznie, następnie pi wadzący go moralnie i duchowo..

Instytucja p i dagogosów wynikała z właściwości kultu religijnego Greków, polegaj icego na agouistyoe, czyli współzawodnictwie w zapasach fizycznych t zwanych agonę) ku czci bóstwa. Co cztery lata odbywały się ogółiiog cckic zapasy olimpijskie na cześć Zeusa. Chłopcy więc pod opieką pai.iagogosów przygotowywali się do takich zawodów religijnych, młodzieńcy zaś ćwiczyli na gimnuzjonach pentaildon, pięciobój w skoki. biegu, rzucie dyskiem i oszczepem oraz mocowaniu się¹¹. W ten spcs.il) wychowanie fizyczne dato początek opiece pedagogiczną i wychowaniu u Greków. Z rozwojem kultury, szczególnie w Atenach, zaraniem paidagogosa stało się nauczanie początków pisania i czytani,. recytowania wyjątków z epopei narodowych Homera Iliady j Odysei, ■•pojenie chłopcu zasad moralnych, np. poszanowania starców. Paidr.i ogos z opiekuna na boisku przemienił się w nau-czycicla-wyehov.a wcę, jego czynności ol)ejmowaly nic tylko opiekę fizyczna., ale lak ę kształcenie umysłowe i prowadzenie duchowomoral-ne, czyli wydr cwanie. Całość tych zabiegów wokół osoby chłopca poczęto mizyv,;.e puitlagogija. Stąd podstawowy termin pedagogia oznacza sumo • z.ielo wychowywania, zespól czynności i umiejętności wychowawczych, np. pedagogia (Tomowa, szkolna. Kościoła.

Stąd pedagogia może być albo twórczym działaniem na dzieci i młodzież, płynącym z. talentu wychowawcy, albo ^rzemieślniczym nasladowanicr.. wzorów postępowania, zależnym od nabytej wpjawy iruiyuy.' W pie~v$7ym wypadku praktyczne wychowywanie jgrąniczyzc sztuką, a nawet slajejńę „sztuka s/tuk^gdyż. działa w trudnym materiale ludzk .u. który przcjawinią/eifie do samodzielności, w drugim natomiast jest techniką postępowania z dziećmi lub młodzieżą, techniką pedagogiczną, którą można przekazać innym w kształceniu kandydatów nr wychowawców.

Natomiast ,:rzy kupnie paidagogosa żądano o<l niego znajomości swego zawodu, wiadomości o wskazówkach postępowania z dziećmi i o

^,u Gr. paft, do^dnuicz pauins — dzin-ko, L-tilnpicc; uy.o - powadzę: imiesłów uy.uy.ot = iirowad/ąey.,

¹¹ R. Ci n i 11. n w :ik i, Spari »*• tliaiHymo&ci, Wnrswwa 1959 s. 58.

technice wychowywania, słowem wymagano jakiejś podstawowej wiedzy o wychowaniu, co nazywano wyrażeniem pańiagogikc tesfine. Od lego wyrażenia pochodzi w językach europejskich na/.wa pedagogika na oznaczenie teoretycznej wiedzy i nauki o wychowaniu. Wprawdzie w rozumieniu greckim pedagogika nic była nauk,-) jako zbiór poglądów (gr. logia od łegeUi - zbierać, mówić) jak mitologia, teologia, które z czasem wiązano z wyrazem logos, oznaczającym słowo, myśl (np. geologia, socjologia), ani nic była nauką opisującą tylko, jak geografia, historiografia (gr. graf o - piszę) lecz w rzędzie takich nauk jak matematyka, czy logika, gramatyka, znaczyła refleksie nad działaniem w danym wypadku wycłiowmyc/.^in. Refleksja ta pochodzi z potrzeb działania, ale także wraca do niego, ponieważ ma swoje zastosowanie w działaniu. W związku z tym w pedagogice jako nauce zachodzi ścisły zwia/ek między teorią i praktyką. Teoria io/.wiązoje problemy dostarczone przez praktykę, ale ■skuteczność rozwiązań teoretycznych wykasuje ^statecznie praktyka. Refleksja więc występująca w pedagogice może być bardziej teoretyczna, gdy rozważa całość zjawisk wychowawczych, związanych z rozwojem człowieka, warunkami tego rozwoju oraz celami, które .rozwój pr/y^ pomocy działań wychowawców powinien osiągnąć, albo też refleksja la może stać się bardziej praktyczna, gdy dotyczy treści działania wychowawczego i jego metod oraz środków zapewniających jej skutec/jiość^1ł.

Pedagogika jest więc nauką, której przedmiot stanowi sprawa praktycznej pedagogii wszelkiego rodzaju (sztuki i techniki wychowania), czyli wychowawczego pfowadzcniaLdzieci. _ młodzieży ora/ odr djualywanią na rozwój lud/i dorosłych.

Pedagogika współczesna zatrzymuje swą historyczną nazwę, chociaż etymologicznie odnosi się właściwie do wychowania dzieci, stąd też obok pedagogiki jako działu dziecięcego, trzeba wymicniaćhebafiogi-kę¹ jako dział o wychowaniu młodzieży oraz andragogikę¹*. obejmującą oswiatę_i wychowanie dorosłych wraz z gerontagogiką¹*, czyli

”>7

1

Poi. U. Suchodolski, Pedagogika. Ptniręctnik dla kandydatów nu na• uczjcieli. Warwawa 1970    112 113.

^,J Gr. kehe. dojrzałość plriowa. hel>nloKi;i - nauka o młodzieży.

¹⁴ Gr. ,7/icr. dopełniacz undnu mat. mężc/y/na. E. H a n s e I m a n n, dndragogik. (łPew/i Mógiichkeiten - Grenzen der Ernurh\cncnł<Udung), /.uridi 1951; K. Wójcie c li o w s k i (icd.J, Pedagogika dorosłych. Warsrawn 19fó; A. O. U / i c m b t o, Andragogiku. Gdynia I96U.    I

^,ł Gr. gtrpn, dopełniać/, gcrontoi - slar/*v; gcxonti)k>)'.ia - nauka n slurości.