50429 r7

«

V. Techniki rysunkowe i typy kresek

Ponieważ w rysunku piórkiem mamy do czynienia z kreską jednostajnie cienką, o niezmiennej jasności, barwie i fakturze, można przyjąć, że znaczenie mają w przedstawieniu rysunkowym te cechy, które nadaje kresce ruch ręki. Szerokość, walor albo barwa, które grają istotną rolę w rysunkach innymi technikami, w przypadku piórka, jeśli nawet występują, mają znaczenie drugorzędne.

10 Kreska piórkiem wprawdzie nie zawsze jest tak cienka i jednostajna jak w rysunkach Bellmera czy 13, 12, 7, 9 Mroza. Zmiany grubości i waloru kreski na przykład u Poussina albo u Durera są wyraźne, nie wydaje się jednak celowe rozpatrywanie ich jako odrębnych parametrów. Po pierwsze bowiem, nie są to zmiany dostatecznie duże, by mieć w przedstawieniu znaczenie jako zmiany szerokości czy jasności właśnie. Po drugie zaś, ponieważ kreska w odróżnieniu od malarskiej plamy raczej „biegnie" niż „leży" na płaszczyźnie i jej dynamika odgrywa w rysunku istotną rolę, bardziej naturalne wydaje się interpretowanie tych zmian, występujących w oczywistym związku z szybkością, siłą i rytmem kreski, jako korelatów dynamiki.

Nie wydaje się też na ogół potrzebne wprowadzanie barwy jako odrębnego parametru, jakkolwiek w rysunku piórkiem stosuje się tusze różnych kolorów i rozmaicie barwione papiery. Barwa nie odgrywa bowiem w przedstawieniu roli barwy, jeśli nie służy do zróżnicowania poszczególnych części rysunku w celu przedstawienia różnie zabarwionych części przedmiotu. Tymczasem na przykład w rysunku sepią na kremowym papierze kolor kreski i kolor tła realizują po prostu kontrast kreski i tła - podobnie jak czerń kreski na białym tle. Tylko w pewnych szczególnych przypadkach - kiedy barwa kreski związana jest w jakiś sposób z barwą rysowanego przedmiotu - może wnosić do przedstawienia jakieś szczególne konotacje. Tak na przykład brązowy tusz może nabierać - podobnie jak sangwina - pewnej wartości mimetycznej, której nie miałby tusz zielony, niebieski ani czarny - kiedy użyty jest do przedstawienia twarzy lub ciała ludzkiego.

Problemy barwy, waloru czy grubości kreski są natomiast nie do pominięcia w analizie rysunków wykonanych innymi technikami. Ponieważ długość, kierunek, kształt, szybkość i inne cechy kreski związane ze sposobem kreślenia rozpatrywane były na przykładzie rysunków piórkiem, wystarczy zająć się tymi zmiennymi, które wprowadza rysunek pędzlem, ołówkiem, węglem czy kredką. Charakterystyka kreski, narzucana przez każdą technikę, implikuje pewne konieczne i możliwe właściwości przedstawienia na wszystkich poziomach artykulacji, wobec czego każda technika powinna być rozpatrywana osobno i w całości, jeśli analiza ma być dostatecznie dokładna i systematyczna. Żeby jednak nie rozbudować nadmiernie rozważań, ograniczę się do zasygnalizowania problemów związanych z wprowadzeniem nowych zmiennych.