i częściowych dotyka się miejsca zabiegu, aby poznać bolesność, napięcie mięśni, nie zawsze dobrze widoczne nierówności powłok skórnych oraz ich ciepłotę. O dotykaniu należy uprzedzić pacjenta i zachowywać się delikatnie.
Kolejnym etapem jest ułożenie pacjenta w odpowiedniej pozycji i poinformowanie go, w jaki sposób będzie wykonywany zabieg i jakie może wywołać odczucia oraz skutki.
Trzeba też udzielać odpowiedzi na pytania i wątpliwości pacjenta w miarę swojej wiedzy i kompetencji, jeśli pytania pacjenta wykraczają poza ten obszar, należy skierować go po informacje do lekarza lub innej kompetentnej osoby.
Pacjent powinien ustnie wyrazić zgodę na zabieg, może ona wynikać także z jego zachowania. Zabieg nie może być wykonywany pod presją psychiczną ani fizyczną.
Przy każdym powtarzanym zabiegu należy obserwować nastawienie pacjenta, miejsce dokonywanego zabiegu oraz odpowiadać na pytania i wątpliwości.
Rozróżnia się trzy sposoby wykonywania zabiegów ze względu na rolę i udział terapeuty.
I. Zabiegi wymagające przez cały czas czynnego udziału terapeuty.
Ryc. 1.7. Pozycja terapeuty i ustawienie aparatu przy zabiegu na górnej i dolnej części ciała. Prawa ręka terapeuty przy pacjencie, aparat w pobliżu lewej ręki, twarz pacjenta w zasięgu wzroku terapeuty
30