•i
74
3. Konstrukcyjne postacie połączeń gwintowych
cd. tablicy 3.8
1 |
2 |
3 |
4 |
5 1 |
Sprężyste ząbkowane zewnętrznie |
PN-82/M-82024 |
M2-M30 |
A | |
m |
Sprężyste stożkowe ząbkowane zewnętrznie |
PN-82/M-82025 |
M6-M16 |
* la 1 A I fili |
■Ffa |
Stożkowe |
PN-78/M-82028 |
M6-M30 |
A 1 |
Podatne faliste |
PN-83/M-82037 |
M3-M48 |
A | |
Podatne łukowe |
PN-83/M-82038 |
M1-M10 |
A 1 |
Uwagi:
A — wykonania dokładna, C — wykonanie zgrubne.
3.2.5. Materiały na łączniki
Podstawowym materiałem na łączniki śrubowe jest stal. Śruby i wkręty masowej produkcji wykonywane są ze stali węglowych zwykłej jakości. W przypadkach gdy wymagana jest duża (wytrzymałość łączników, wykonuje się je ze stali węglowych wyższej jakości łub ze stali stopowych obrabianych cieplnie. Obróbka cieplna, cieplno-chemiczna oraz obróbka mechaniczna przez zgniot powierzchniowy (kulowanie, krążkowanie) daje istotny wzrost własności wytrzymałościowych oraz zwiększa odporność na zużywanie się gwintu. Obróbki te powinno stosować się w silnie obciążonych połączeniach często odkręcanych, a szczególnie w połączeniach ruchowych. Największą wytrzymałość w normalnych i podwyższanych temperaturach mają śruby ze stopów tytanu.
Nakrętki wykonuje się na ogół z tych samych materiałów co śruby lub z materiałów o nieco mniejszej wytrzymałości.
Własności mechaniczne i rodzaj obróbki cieplnej dla niektórych gatunków stali stosowanych na łączniki zestawiono w tablicy 3.9.
W zależności od własności mechanicznych gotowych śrub, wkrętów i nakrętek określa się klasy własności mechanicznych tych elementów. Zasady tworzenia klas i ich oznaczeń podano w tablicy 3.10.
3.2. Łączniki gwintowe
Tablica 3.9. Własności mechaniczne materiałów na łączniki gwintowe w MPa
I
Gatunek stali L. |
Rm |
Re min |
Zrc |
Gatunek stali |
Rm min |
Re min |
Z,c |
[H3 |
380-470 |
220 |
180 |
35 normalizowana |
540 |
320 |
200 |
i SM |
420-520 |
250 |
190 |
35 cyjanowana |
750 |
500 |
250 |
St5 |
500-620 |
270 |
200 |
45 normalizowana |
610 |
360 |
240 |
10 |
340 - 420 |
210 |
160 |
40H ulepszona |
1000 |
800 |
340 |
automatowa 12 |
450-600 |
240 |
180 |
30HN ulepszona |
900 |
700 |
420 |
automatowa 12 cyjanowana |
750-1000 |
500 |
250 |
18HNWA ulepszona |
1100 |
850 |
450 |
Tablica 3.10. Klasy własności mechanicznych śrub, wkrętów i nakrętek (według normy PN-82/M-82054)
pa i —— ...... ........ ..... ■— -..........- . -——- ■ — ■—
1. Śruby i wkręty zlączne
W zależności od wymaganej wytrzymałości na rozciąganie (Rm) i wymaganej granicy plastyczności ustała się 10 klas własności mechanicznych śrub i wkrętów. Klasy własności oznacza się symbolami złożonymi z dwóch liczb przedzielonych kropką. Pierwsza liczba symbolu stanowi 0,01 Rm w MPa
Pierwsza liczba symbolu |
3 |
4 |
5 |
6 |
8 |
10 |
12 |
Nominalna wytrzymałość na rozciąganie Rm w MPa |
300 |
400 |
500 |
600 |
800 |
1000 |
1200 |
Druga liczba symbolu stanowi 0,1 procentowego stosunku nominalnej wartości granicy plastyczności Reli do nominalnej wytrzymałości na rozciąganie Rm.
t Druga liczba symbolu |
6 |
8 |
9 |
-^-•100% Rm |
60% |
80% |
90% |
Możliwe skojarzenia: 3.6, 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.6, 6.8, 8.8, 10.9, 12.9.
2. Śruby i wkręty dociskowe
W zależności od wymaganej twardości śrub i wkrętów dociskowych ustala się 4 klasy własności mechanicznych tych wyrobów. Klasy własności oznacza się symbolami złożonymi z liczby i litery H. Liczba w symbolu klasy stanowi 0,1 minimalnej twardości Vikersa, a litera H jest umownym oznaczeniem twardości.