55884 IMG48

Obecnie zadowalam się jednym wykresem, na któ tualne zmiany i poprawki.    ’    ^ ⁿ3no_Sl

Rozważmy obecnie po kolei owe podstawowe czynnik-przeze mnie w toku analizy szczegółowej i uwidocznian8^

H

rn n

oniorio

\

A k c j a. Przez akcję teatralną rozumiem ciąg zdarzeń akcji, jej ogniwami i segmentami są poszczególne, pojedyn^C nia, staram się je wyróżniać w toku analizy. Jest to koniec^ X w wypadku dramatu, jak powieści, poematu czy materiału d talnego, który by na przykład miał posłużyć do przygotowań’ riusza teatru faktu. W dramacie poszczególne zdarzenia z ^ ostro zarysowane przez autora, ale ich układ nie jest wcale id?^ *ł z formalnym układem scen, nie są też zapisane tylko w dialogami tylko w didaskaliach. I tak podział na sceny w wielu wydaniachfn^ związany jest tylko ze zmianą (wejściem lub wyjściem) _Ze f ^ poszaególnych osób w danym momencie. W sztukach naturalish nych niektóre zdarzenia dzieją się bez słów i są jedynie opisane w I? skaliach. Z kolei zaś, jak wiadomo, didaskalia w sztukach Szekstó to późniejsze dodatki (często mylące) wydawców; zdarzenia trzebi zaś tropić w samych dialogach.

Wyróżnienie poszczególnych zdarzeń-segmentów w toku anak materiału niedramatycznego, przygotowywanego dla teatru, jest żabie, giem podstawowym. Następnie trzeba ocenić ich wagę i znaczenie z punktu widzenia zasadniczej myśli i zawartości treściowej utworu

Z kolei zadaję sobie pytanie o charakter, naturę, rodzaj i konstrukcję każdego zdarzenia. Na przykład: czy jest ono realne, czy nierealne? W Weselu Wyspiańskiego są zdarzenia realistyczne i nierealne, senne, wizyjne, metaforyczne. Inny charakter mają zaloty Poety do Maryny, pełne erotyzmu, wzajemnych fascynacji i przekomarzań, inny zaś liryczne, tęskne, senne zbliżenie Widma dawno zmarłego narzeczonego do Marysi. W Pułapce Tadeusza Różewicza realistyczne sceny obiadu, kupowania mebli, zaręczyn i tak dalej sąsiadują z symboliczną ofiarą Ojca-Abrahama poświęcającego Izaaka-Franza, z tajemniczym funkcjonowaniem „czarnej ściany”, z profetyczną wizją Ojca, który zapowiada nadejście totalnej zagłady.

Zastanawiam się też nad konstrukcją poszczególnych zdarzeń: czy są one zasadniczo tragiczne - gdy konflikt dramatyczny jest w nieb nierozwiązywalny i następuje zniszczenie ścierających się wartości postaci, postaw, racji? Czy też są komediowe? Czy i jakie istnie|e H»matur7np? laka iest zasada ich budowy: nieporo-

_{ylkai w} starej komedii? Niespodzianka? Logiczne

I Jf! °jL? Zaatakowanie widowni?

wydobyciu, wypreparowaniu niejako poszczegól-j V'|jadam ich budowę, naturę, charakter i nadaję im nazwę, bfis wpisuję kolejny segment, z jego tytułem. Gdy już I #zanotuję wszystkie segmenty akcji, staram się uświadomić | ^rozumieć ich wzajemny układ, związek, wynikanie, jednym 11!, budowę, strukturę, rytm i charakter całej akcji. Dowiaduję ! Sy-^na P°^z'^om'^e ^^c8ⁿ*^e fil akcja lub poszczególne jej I ioenty- Czy^mam    Grenia z realną opowieścią, czy z opowieś-

| ^{a moze} )^est *° ^czej otwarty proces międzyludzki? Zatem I ^: ^ ^mo’^m Równym zadaniem jest opowiedzieć jakąś 1 rodzinną lub środowiskową, czy też historię narodu wybra-# przyrównaną do męki Chrystusa? Tak rozumiejąc Dziady Mickiewicza, Andrzej Pronaszko zabudował scenę pochyłym pode-jtem-Golgotą i ustawił na jego szczycie trzy krzyże; na tym de insce-nizator Leon Schiller rozgrywał całość akcji⁸.

A może materiał, jakim dysponuję, to rodzaj inspiracji do happeningu i widowisko winno mieć charakter stałej wzajemnej wymiany impulsów między aktorami a publicznością? Tak było w moim przedstawieniu według Przyrostu naturalnego Różewicza⁹. Ustalam więc ogólnie, z jaką akcją mam do czynienia, dowiaduję się też, jaki ma ona charakter w poszaególnych segmentach. Będę się tymi ustaleniami posiłkował potem - w czasie prób.

Analiza przestrzeni. Poszczególne zdarzenia dzieją się w określonych przestrzeniach. W toku analizy trzeba przestrzeń (czy też przestrzenie) ustalić, powiedziałbym, zinwentaryzować, porobić wykazy ich części składowych, elementów funkcjonalnych i opisowych, a także podstawowych znaczących, „grających”, niezbędnych przedmiotów sprzętów, rekwizytów. Ze sztuk już tu cytowanych - Wesela nie można rozegrać bez złotego rogu, który wręcza Wemyhora Gospodarzowi, a ten - Jaśkowi, który go gubi; Pułapki zaś nie da się zagrać bez szafy, której boi się Franz i w której chowa się potem Ojciec.

Analizując przestrzeń Matki Courage Brechta, reżyser uświadamia sobie, że wszystkie sceny tego dramatu dzieją się w plenerze, nadwo-

i y-b _w niniejszym tomie przyp. 6 na s. 145 do tekstu Jana Kreczmara O rwo-

czasno&i.    .    1979 roku w Teatrze Współczesnym we Wrodawiu.

« Premiera 30 gr““

335