58002 Mikrobiologia2

138 Zakażenia grzybicze u zwierząt

W taksonomii i nomenklaturze grzybów z rodzaju Malassezia przez długi czas panował chaos. Malassezia są grzybami dimorficznymi, występującymi zarówno w fazie mycelialnej, jak i drożdżopodobnej. Wcześniej uważano, że te dwie formy morfologiczne stanowią oddzielne gatunki i fazę drożdżopodobną nazywano Pityrosoporum, a mycelialną - Malassezia. Kształt komórek droż-dżopodobnych też jest dość zróżnicowany. W związku z tym komórki okrągłe klasyfikowano jako Pityrosporum orbiculare, a owalne jako Pityrosporum ovale. Dopiero wyniki badań genetycznych pozwoliły na ocenę i usystematyzowanie cech genomowych różnicujących gatunki w obrębie rodzaju Malassezia.

Na podstawie badań tRNA i DNA jądrowego wydzielono w tym rodzaju siedem gatunków: M. fur fur, M. restricta, M. sympodialis, M. obtusa, M. slo-offiae, M. globosa i M. pachy derma tis. Dalsze badania na poziomie biologii molekularnej potwierdziły taką klasyfikacje. Obecnie rodzaj ten podzielono na jeszcze więcej gatunków, które różnią sięUeż między sobą morfologią bla-stospor i kolonii, zawartością G+C (mol %) w DNA, antygenami, sekwencją rybosomalnego rDNA, zapotrzebowaniem na długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, aktywnością katalazy i optymalną temperaturą wzrostu, dodając niedawno opisane: M. dermatis, M. nana, M. yamatoensis, M. japonka, M. eąuina i M. caprae.

Malasseziapachydermatis jest jedynym gatunkiem, który generalnie (choć istnieją różnice szczepowe) do wzrostu na podłożach nie wymaga dodatku kwasów tłuszczowych. Gatunek ten, choć uznawany za typowo zoofilny, izolowany jest ze skóry zdrowych ludzi i zwierząt oraz z przypadków klinicznych otitis i dermatitis u ssaków, szczególnie często u psów i kotów, a także coraz częściej z przypadków grzybicy uogólnionej od niemowląt z małą wagą uro-dzeniową odżywianych parenteralnie. Pozostałe gatunki Malassezia to grzyby lipidozależne, równie często izolowane ze zdrowej skóry ludzi i zwierząt, jak też z przypadków klinicznych pityriasis rersicolor, onychomycosis, dermatitis, seborrhoeic dermatitis, folliculitis.

Wiele badań poświęcono określeniu częstości występowania tych grzybów zarówno u ludzi, jak i u zwierząt w różnych grupach wiekowych. Stwierdzono, że grzyby te izolować można z 98% powierzchni skóry, lecz miejscami, w których rezydują one najczęściej i w największej liczbie są: skóra klatki piersiowej, okolicy miedzyłopatkowej, uszu, czoła, policzków oraz włosy. Częstość występowania Malassezia sp. zmniejsza się wraz z wiekiem, co jest prawdopodobnie spowodowane zredukowaniem warstwy lipidowej na skórze. Przyczyna, dla której grzyby Malassezia u jednych osobników wywołują chorobę, a u innych pozostają składnikiem normalnej komensalicznej bioty, ciągle pozostaje nieznana. Wielu badaczy podjęło problem odpowiedzi immunologicznej u ludzi zakażonych i porównania reakcji immunologicznej osób zdrowych w celu określenia czynników predysponujących do zakażeń. Jak do tej pory, ciągle ich jeszcze nie ustalono.

Grzyby z rodzaju Malassezia mogą spełniać ważną rolę w alergologii. Antygeny Malassezia, biorąc udział w reakcji alergicznej typu i, są czynnikiem etiologicznym w niektórych postaciach atopowego zapalenia skóry. Choć udział tych grzybów w mechanizmach prowadzących do powstawania chorób z zaburzeniami funkcjonowania gruczołów łojowych, a szczególnie lojotoko wego zapalenia skóry nie jest jeszcze dostatecznie wyjaśniony, to kilkunastoletnie doświadczenia związane z leczeniem chorób łojotokowych przy użyciu środków przeciwgrzybiczych dowodzą, że grzyby z rodzaju Malassezia mogą uczestniczyć w procesach związanych z ich rozwojem.

Istnieje wiele czynników sprzyjających przechodzeniu grzybów z formy komensala do formy patogennej. Obejmują one predyspozycje genetyczne, zaburzenia endokrynologiczne, zaburzenia neuropatologiczne. Zjawiska ie mogą mieć istotne znaczenie w etiopatogenezie łojotokowego zapalenia skóry. W chorobach neurologicznych, takich jak: padaczka, porażenie nerwu twarzowego, choroby rdzenia kręgowego, występuje zwiększone wydzielanie łoju. Zmiany ilościowe i jakościowe dotyczące łoju - wzrost ilości estrów wosku oraz przemiana triglicerydów w krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, a także wyższe pH skóry w wyniku zwiększonego wydzielania gruczołów ekryno-wych oraz czynniki zewnętrzne w postaci zwiększonej transepidermalnej utraty wody i podwyższenia stężenia CO., pobudzają drożdżaki lipofilne do rozmnażania się. Grzyby Malassezia furfur wytwarzają enzymy potrzebne do przekształcania triglicerydów w kwasy tłuszczowe, które działają drażniąco i powodują zluszczanie naskórka.

Badania ilościowe wymazów pobranych od zdrowych psów wykazały, że grzyby z rodzaju Malassezia mogą być izolowane przynajmniej z jednego anatomicznego miejsca u 95% psów, choć liczba wyrosłych kolonii była bardzo zróżnicowana. Zróżnicowanie odsetka izolacji było też zależne od techniki pobierania materiału. Wykazano, że grzyby Malassezia pachydennalis mogą być izolowane z błon śluzowych i kału psów, co wskazuje na duże możliwości adaptacyjne tych grzybów. Dotychczas nie ustalono, jakie są możliwości międzygatunkowej transmisji zakażeń. Badania genomu tych grzybów suge rują, co prawda, pewną swoistość biotypów w odniesieniu do określonego