58880 skanuj0030

zaważyło na naszych kulturowych wyobrażeniach. Koncepcja przedmiotu estetycznego jako przedmiotu, to znaczy samowystarczalnej struktury ograniczonej w czasie i/lub w przestrzeni, jest fundamentem wszystkich nowoczesnych teorii estetycznych. Na przykład Nelson Goodman w pracy Languages of Art (Języki sztuki, 1976), zarysowującej jedną z najważniejszych teorii estetycznych ostatniego okresu, podaje następujące cztery wyznaczniki estetyki: gęstość syntaktyczną, gęstość semantyczną, obfitość syntaktyczną, zdolność do egzemplifikacji⁴⁴. Cechy te zakładają istnienie skończonego przedmiotu w przestrzeni i/lub w czasie - tekstu literackiego, przedstawienia tanecznego lub muzycznego, obrazu, dzieła architektonicznego. Inny przykład oparcia nowoczesnej teorii estetycznej na koncepcji zafiksowanego obiektu .znajdzjemy^yymiezwykleJstotnym.artykulę^Oci^dzię/fl^do^tefestł/.Rolanda 'Barthesa/Barthes^ftanawia tu^vopoz^ję^?międży tradyćyjnyrmpojęćiem „dzieła" i nowym pojęciem „tekstu", które objaśnia w siedmiu „propozycjach”⁴⁵. Owe propozycje są próbą wyjścia poza tradycyjne pojęcie przedmiotu estetycznego rozumianego jako coś precyzyjnie wydzielonego - semantycznie i fizycznie - spośród innych przedmiotów; ostatecznie Barthes utrzymuje jednak tradycyjny model. Jego pojęcie „tekstu” wciąż zakłada obecność czytelnika „czytającego" - w najszerszym znaczeniu tego słowa - coś, co wcześniej zostało „napisane”. Krótko mówiąc, nawet jeśli „tekst” będzie interaktywny, hipertekstowy, dys-

Wysuwając na pierwszy plan telekomunikację - zarówno w czasie rzeczywistym, jak i asynchroniczną - traktowaną jak fundamentalna aktywność kulturowa, internet każe nam ponownie rozważyć paradygmat przedmiotu estetycznego. Czy estetyka musi odwoływać się do pojęcia reprezentacji? Czy sztuka musi prowadzić do wytworzenia przedmiotu?

⁴⁴    Nelson Goodman, Languages of Art, Indianapolis, Hackett, 1976, s. 252-253.

⁴⁵    Roland Barthes, Od dzieła do tekstu, Michał Paweł Markowski (tłum.), „Teksty Drugie", 1998, nr 6 (54), s. 187-195.

Czy iormy komunikacji między użytkownikami mogą byc przedmiotem estetyki? Dalej, czy wyszukiwanie informacji przez użytkownika można rozumieć w kategoriach estetyki? Krótko mówiąc, jeżeli sytuacje - użytkownika mającego dostęp do informacji i użytkownika komunikującego się z innymi - są tak samo rozpowszechnione w kulturze komputerowej jak sytuacja kontaktu z reprezentacjami, czy możemy tak dalece rozszerzyć nasze teorie estetyczne, aby objęły one i te nowe sytuacje?

Są to pytania trudne, zacznę więc od przeanalizowania kilku rodzajów „teleoperacji", których podsumowaniem będzie wprowadzony przeze mnie termin „teleakcja”.

ijeleobecn ość: i luzj a^yersusAżi ała nie

Początkowa sekwencja filmu Titanic (James Cameron, 1997) przedstawia operatora obsługującego układ sterowania pojazdem. Nosi on hełm z monitorem wyświetlającym obraz transmitowany na odległość, dzięki czemu może on zdalnie kontrolować niewielki pojazd, a za jego pomocą eksplorować wnętrze wraku Titanica leżącego na dnie oceanu. Krótko mówiąc, operator jest „teleobecny”.

Wraz z upowszechnieniem się internetu, teleobecność, która do niedawna wykorzystywana była tylko w kilku specjalistycznych projektach do wielu sieciowych aplikacji wykorzystujących teleobecność: ekspresów do kawy, robotów, interaktywnych modeli kolejek, urządzeń dźwiękowych oraz, oczywiście, kamer internetowych. Niektóre z tych urządzeń, na przykład większość kamer, nie pozwala na prawdziwą teleobecność - umożliwiają oglądanie obrazów z oddalonych miejsc, ale nie pozwalają na podejmowanie żadnych działań, natomiast inne - wykorzystując teleobecność - pozwalają użytkownikowi na zdalne wykonywanie pewnych czynności.

> Lev Manovich > www.waip.COm.pl