61045 str 060

wału przez odlewanie, używa się staliwa lub częściej żeliwa sferoidalnego Zs 65002 i Zs 70002.

Ogólne wskazówki dotyczące stosowania materiałów są następujące:

—    St3, St4, St5 — gdy nie przewiduje się obróbki cieplnej i decydującym czynnikiem jest sztywność, a nie naprężenie;

—    35, 45 — gdy decydującym czynnikiem są naprężenia, a nie sztywność (szczególnie 45, gdy przewidziane jest powierzchniowe utwardzenie czopów);

—    stale stopowe (chromoniklowe do ulepszania cieplnego lub do nawęglania i azotowania) — gdy wymagana jest bardzo duża twardość czopów lub gdy przewidziane jest na wale wykonanie uzębienia;

—    stale specjalne (nierdzewne, kwaso- i żaroodporne) — gdy praca elementu jest w warunkach szczególnie niszczących materiał;

—    stale o dużej wytrzymałości (sprężynowe) na druty wałów giętkich.

Dobór materiału wraz z ich własnościami dokonuje się z tablicy 1.3.

11.3. Przyjęte w rozdziale oznaczenia, jednostki w obliczeniach, stałe materiałowe i geometryczne

M_g — moment gnący [N • m]

M_s — moment skręcający [N-mj

M — moment zastępczy przy przeważających naprężeniach zginających [N-mJ

M_u — moment zastępczy przy przeważających naprężeniach skręcających [N-m]

W_x    — wskaźnik wytrzymałości przekroju na zginanie [m³]

W    — wskaźnik wytrzymałości przekroju na skręcanie [m³]

°gmax    ^— obliczeniowe naprężenia gnące maksymalne [Pa]

o_z    — naprężenie zastępcze [Pa]

d    — średnica zewnętrzna osi (wału) [m]

d_o    — średnica wewnętrzna osi (wału) drążonej [m]

P    — moc przenoszona [W]

o    — prędkość kątowa [rad/s]

<p — jednostkowy kąt skręcania wału [rad/m] — dopuszczalny kąt skręcania dla wału pędnianego (p = 0,004 rad/m (l/4°/m) dla drążków skrętnych lub wałka w sprzęgle Cardana <p = 0,176 rad/m E    — moduł sprężystości wzdłużnej [Pa] — dla stali E    =    2,1    •    10¹¹    Pa

G    — moduł sprężystości postaciowej [Pa] — dla stali G    =    8,1 • 10¹⁰ Pa

I₀ — biegunowy moment bezwładności przekroju wału [m⁴]

/    — odległości między podporami wału pędnianego [m]

I_x — moment bezwładności przekroju poprzecznego osi (wału) względem osi x [m⁴]

k_g0 — naprężenia dopuszczalne przy zginaniu obustronnie zmiennym [Pa]

60