61319 IMG04 (17)

LXVI EUROPEJSKA SŁAWA >KSIĄG«

Wielki sukces przyniosły za to Księgi Mickiewiczowi u demokratów europejskich. Przekład francuski Ksiąg, który ukazał się w r. 1833, stal się swego rodzaju rewelacją. Mickiewicz, do tej pory mało znany w Europie, zdobył od razu ogromną sławę. Księgi zostały natychmiast przełożone na niemiecki, angielski, włoski. Za nimi poszły inne przekłady, także na języki słowiańskie. Powszechność idei „nowego chrześcijaństwa" w rewolucyjnych kręgach krajów zachodni o-europej^ skich sprawiła, że Mickiewicz znalazł u obcych to zrozumienie, którego na próżno szukał u rodaków.

Znamienny jest na przykład entuzjazm, z jakim: przyjął Księgi przywódca demokratów włoskich, Giuseppe Mazzini. Zetknąwszy się po raz pierwszy z Mickiewiczem właśnie za pośrednictwem francuskiego przekładu Ksiąg, uznał ich autora za „pierwszego poetę epoki¹¹. Uwielbienie, jakim otaczał odtąd Mickiewicza, miało swe źródło nie tylko w uznaniu dila talentu poety polskiego. U podstaw uczuć Mazzini ego stała przede wszystkim bliskość ideowa bojowników o tę samą sprawę. Wprawdzie zastrzeżenia budził w Mazzinim katolicki charakter ideologii Mickiewicza, ale łączyła go z autorem Ksiąg wiara w podobną, religijnie zabarwioną utopię, analogiczne poglądy na problematykę narodową i historyczną.

Jedną z najważniejszych kart w dziejach Ksiąg piel-grzymsłwa jest ich rola w genezie dziełka Lamennais’go Paroles d'un croyant. Paroles bowiem, bliskie ideowo

i formalnie Księgom, zdobyły olbrzymią popularność. Kariera tej książki rozpoczęła się już w drukarni, w której zeoerzy powtarzali sobie rewolucyjne wezwania Lamennais’go. W ciągu dwóch miesięcy nakład dzieła osiągnął zawrotną na owe czasy cyfrę około 200 tysięcy egzemplarzy. Niepokój ogarnął wszystkie rządy europejskie. Policja różnych krajów śledziła postępy propagandy rewolucyjnej Lamennais’go. Ze względu na tak ogromny sukces Paroles problem udziału myśli Mickiewicza w dziełku La>mennais'go zasługuje na bliższą uwagę.

Lamennaiis przyjął utwór Mickiewicza, czytany w korektach przekładu Montalemberta, z ogromnym entuzjazmem. Mniej więcej w tym samym czasie, to znaczy wiosną 1833, przystąpił do pracy nad analogiczną broszurą religijno-propagandową, która w rok później wydana została pt. Paroles dun croyant. Broszura ta nie tylko utrzymana jest w podobnym stylu biblijnym, ale nosi na sobie piętno wpływu niektórych koncepcji Ksiąg pielgrzymstwa. Przyjąć więc należy, że na ostateczne opracowanie utworu Lamermaisgo Księgi wywarły niewątpliwy wipływ.

Obie książeczki głoszą wiarę w rychły przewrót europejski i odrodzenie ludzkości na zasadach miłości chrześcijańskiej. Paroles jednak są silniej związane z problematyką społeczną Francji, obcą jeszcze wówczas Mickiewiczowi. Toteż Lamennaiis reprezentuje bardziej dojrzały typ krytyki społecznej, potrafi zdobyć się na