48290 P1260048

-    144 -

pieinic z otworami z Ozarliny, pow. Kościerzyna i Poczernina, pow. Wejherowo. Z poza Pomorza znamy tego rodzaju naczynia z Ziemi Chełmińskiej i śląska - ta ostatnia są uderzająco podobne do spotykanych na Pomorzu w okresie halsztackim C.

Występowanie parzystych otworów na naczyniach 1 ich znaczenie jest szeroko interpretowane w literaturze przedmiotu. Duto uwagi

Pil

poświęcił temu zagadnieniu W. La Bauma , rozpatrując otwory te w aspekcie symbolicznym jako przedstawienia apotropeiczne, służące zapewnieniu zmarłemu bezpieczeństwa. Jednocześnie uważał je za pierwszą część wizerunku twarzy, umieszczaną na naczyniach, odnoszących się do najwcześniejszego etapu w rozwoju popielnic twarzowych. Te najprymitywniejsze i najstarsze przedstawienia twarzy, miały być z kolei przejęte przez ludność zamieszkałą na Śląsku dzięki ekspansji kultury pomorskiej we wczesnym i środkowym okresie lateńskim. Należy jednak uwzględnić, że stosowanie dziurek przykrswędnyoh nie jest czymś nowym w materiale zabytkowym omawianej kultury. Liczne przykłady występowania ich obserwujemy Już we wczesnym, bo II okresie epoki brązu, na południowo-wschodnich tere.nsch kultury trzcinie-okiej, a następnie w młodszej epoce brązu /IV-V okres/ w grupie tarnobrzeskiej kultury łużyckiej^, gdzie pojawienie ich związane jest t wpływami idącymi z południowego wschodu. Poza tym znane są liczne przykłady umieszczenia parzystych otworów na popielnicach 1 pokrywach przez Cały okres halsztacki, aż do wczesnego i środkowego okre-su lateńskiego, zarówno w kulturze pomorskiej, jak i łużyckiej . Możne więc stwierdzić, że stosowanie otworów jest zjawiskiem długotrwałym, w żadnym przypadku nie związanym wyłąoznle z zespołem ceramicznym, typowym dis kultury pomorskiej. Częste przykłady znajdywania pokryw z dziurkami i fakt jednoczesnego występowania otworów na szybkach popielnic i należących do nich pokrywach, świadczy wyraźnie o ich charakterze użytkowym - służyły, bowiem do szczelniejszego zamknięcia naczynia.

Istnieją jednak popielnice, na których otwory te umiaatczooe eą bardso nisko /Ohłapowo, pow. Puck/, ponadto znajdujeay je razem t Innymi elementami twarzy /Wielka Wieś-Swerzewo, pow. Puck - aa jednej pokrywie obok otworów nalepiony jeat noa, a na drugiej tazne-oaono usta/. Przykłady przedstawienia oobu za pomocą przebitych otworów, znamy z popielnic z Gęsi, pow. Lębork /Tabl.HI,'!/ i Tjlio, pow. Lubawą, posiadających takie nalepione noayi oba te neczjnia odbiegają jednak znacznie formą od popielnic 1 i U typu z wizerunkami twarzy. So rzadkloh należą popielnice z dwoma otworami wyobrażającymi oo zy, umieszczonymi na górnej partii brzuica i podobne naczynia bogato zdobiona I typu /Tabl.XEI,1/, na którym w tym aamym oo poprzednio mie jaou wyobrażono wyłącznie ooty za poaocą kółek z zaznaczonymi środkami. Wyjątkiem jest popielnloa ze Stewniey, pow. Złotów, gdzie otwory aą umieszczone prawie jeden nad drogim. Przypuszczalnie więc obok znaozenip użytkowego, mogły omawiane otwory

mieć także w niektórych przypadkach charakter symboliczny, co ostat-

27

nio obszernie omawia T. Malinowski '.

Na zakończenie można dodać, że trudno byłoby uwzględnić funkcję zdobniczą parzystych otworów z powodu ich małej wertośoi dekoracyjnej i braku widocznego dostosowania do ogólnej kompozycji ornamentalnej na poszczególnych popielnicach.