62597 P1010282 (5)

20 Ogólna podstawy fotogrametrii

20 Ogólna podstawy fotogrametrii

1

?2 O,

0₂ PT=PŹ

RYSUNEK 17. Widzenie binokufame

czna odległość między środkami źrenic oczu przy patrzeniu na daleki punkt) jest u ludzi różna i waha się w granicach 58—72 mm (średnio 65 mm). W zależności od odległości obserwowanych punktów będzie się zmieniał kąt zbieżności kierunków patrzenia oka lewego i prawego. Kąt y nazywamy kątem paralaktycznym. Jeżeli obserwowany punkt znajduje się w odległości najlepszego widzenia (25 cm), kąt paralaktyczny nazywamy kątem konwergencji (dla b₀= 65mm yk = 15°). Różnica kątów paralaktycznych jest dobrze wyczuwalna przez oko ludzkie i powoduje odczucie przestrzeni. Na rysunku 17przedstawiono dwa punkty Pi P2 znajdujące się v różnej odległości od oczu obserwatora. Odpowiednie kąty paralaktyczne dla tych mktów wynoszą yj i yz. Różnica kątów paralaktycznych A y= y\—yz spowodowana H różnicą odległości tych punktów od oczu. Obrazy tych punktów utworzone na tkówce oka powodują powstanie tzw. paralaksy fizjologicznej 5:

5=Pl' P2’ — Pi’*P2’’

obserwator odczuwa paralaksę fizjologiczną jako różnicę odległości punktów Pi Minimalna wielkość paralaksy wyczuwana przez obserwatora wynosi około -0,001 mm. Przekroczenie paralaksy powyżej 0,4 mm powoduje zanik efektu skopowego (dwojenie się obrazu). Minimalna wielkość paralaksy fizjologicz-x>wiada minimalnej wielkości różnicy kątów paralaktycznych Ay. Doświad-stwierdzono że wielkość ta dla szczegółów punktowych wynosi 25”-30*\

1 iowych (prostopadłych do bazy ocznej) 10”—15”. Jest to kątowa zdolność Teza stereoskopowego widzenia (ostrość stereoskopowego widzenia). iść stereoskopowego widzenia, różna u różnych obserwatorów, ma bardzo ozenie przy leśnej interpretacji zdjęć lotniczych. Spotykamy się tu często z

koniecznością rozróżniania bardzo drobnych szczegółów (np. koron drzew) i ich pomiaru. Jest to możliwe, jeżeli zauważalne będą przestrzenie oddzielające te szczegóły (przerwy między koronami), które również są bardzo małe. Ostrość stereoskopowego widzenia można podwyższyć, zwiększając bazę obserwacji lub stosując optyczne systemy powiększające. Najczęściej wykorzystuje się te dwie możliwości jednocześnie przez zastosowanie instrumentów optycznych.

Obrazy powstające na siatkówce gałki ocznej, jak również obrazy na zdjęciu lotniczym są rzutami środkowymi. Dlatego też efekt stereoskopowy można uzyskać nie ty lko patrząc bezpośrednio na jakiś przedmiot, ale również oglądając dwa zdjęcia tego samego przedmiotu wykonane z dwóch punktów (baza fotografowania). Takie dwa zdjęcia nazywamy parą stereoskopową lub stereogramem.

Układając zdjęcia tworzące stereogram w ten sposób, aby baza fotografowania była równoległa do bazy ocznej, i odpowiednio je rozsuwając (dostosowując do długości bazy ocznej), otrzymamy w miejsce dwóch - jeden przestrzenny obraz terenu. Utworzony w ten sposób obraz stereoskopowy nazywamy modelem stereoskopowym. Efekt stereoskopowy powstaje dlatego, że różnica podłużnych paralaks odpowiadających punktów na zdjęciach (Ap), powoduje powstanie paralaksy fizjologicznej (8) (rys. 18).

A

RYSUNEK 18. Schemat tworzenia efe-

Uzyskanie efektu stereoskopowego bez żadnych przyrządów jest dość kłopotliwe i wymaga odpowiedniego treningu. Podstawowa trudność takiej obserwacji polega na tym, że należy akomodować oczy | na odległość dobrego widzenia (ok. 25 cm), a jednocześnie sprowadzić osie patrzenia do równoległości. Jeśli nawet osiągniemy tę umiejętność, to i tak możemy oglądać tylko zdjęcia | małego formatu i jedynie w tej samej skali, w jakiej wykonano odbitki. Zdjęcia dużych roz-I miarów, a takie najczęściej stosowane są w fotogrametrii, są możliwe do obserwacji po ich I uprzednim zagięciu lub przycięciu. Drobne I szczegóły zdjęć oglądane nieuzbrojonymi I oczyma są mało czytelne. Unikniemy tych niedogodności, jeżeli do obserwacji użyjemy I stereoskopu. Typowym stereoskopem uży-I wanym w fotogrametrii jest stereoskop lu-I strzany. Budowę i posługiwanie się I stereoskopem opisano w rozdziale 6.

W zależności od wzajemnego ułożenia zdjęć tworzących stereogram można uzyskać różne rodzaje efektu stereoskopowego (rys. ktu stereoskopowego na podstawie 19). Układając zdjęcia w ten sposób, że oko