67314 Strona9

7. ZAGROŻENIE PROMIENIOWANIEM 7.1. RODZAJE, WŁAŚCIWOŚCI I ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA

Promieniowanie to wysyłanie i przekazywanie energii na odległość. Energia może być wysyłana w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych (promieniowanie elektromagnetyczne) lub cząstek (promieniowanie korpuskularne).

Złożone spektrum promieniowania elektromagnetycznego jest bardzo rozległe i obejmuje różne długości fal, od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres widzialny i fale promieni nadfioletowych, do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i promieni gamma (rys. 2.38).

częstotliwość v

(ł)

energia fotonu (eV}

A

długość fali (m)

-13

10²²

nazwa

promieniowania

10

promienie gamma

10'

O CN O					10^6
10^19			twarde		10^5
10^18	-		promienie X		IU ^1
10^17	-		, miękkie		10^3

10¹⁶-10¹⁵

nadfiolet

14

13

10¹²-10¹¹ -10¹⁰-10⁹ -10⁸ -10⁷ -10⁶ -10⁵ -10⁴ -10³ -

światło

widzialne

podczerwień

fale radarowe i mikrofale

i

10'

-9

10-

-7

10-

UKF i telewizja

radiofonia fale długie

10'

10'

- 10"⁴ - 10‘⁵

- 10‘⁶ -10-⁷ - 10'⁸ - 10^-9 - 10-¹⁰ - 10'¹¹

10-

10"

- 10’² - 10^_1

- 10¹ - 10² - 10³ - 10⁴ - 10⁵ - 10⁶

Rys. 2.38. Spektrum promieniowania elektromagnetycznego

/całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny oddziałują na organizmy tylko te, które są pochłaniane przez atomy, cząsteczki i struktury komórkowe. Z uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materię, widmo promieniowania elektromagnetycznego można podzielić na promieniowanie jonizujące i niejonizujące.

7.1.1. PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE

Promieniowanie jonizujące to szczególny rodzaj promieniowania, które w obojętnych elektrycznie atomach lub cząsteczkach materii wywołuje zmiany ich ładunków elektrycznych, czyli jonizację. Może mieć ono postać promieniowania korpuskularnego (cząstki a, (3, neutrony) albo elektromagnetycznego (promieniowanie X i y). Jest to promieniowanie o energii fotonu większej niż 10 eV i częstotliwościach większych od 3 • 10¹⁵Hz. Promieniowanie rentgenowskie i promieniowanie y odznaczają się dużą przenikliwością i łatwo przenikają np. przez ludzkie ciało (rys. 2.39). Mogą one powodować bezpośrednio niekorzystne zmiany w strukturze komórki lub pośrednio oddziaływać na procesy życiowe. Przed tego typu promieniowaniem chroni odpowiedniej grubości warstwa ołowiu, betonu lub wody. Promieniowanie alfa (a) i beta ((3) jest znacznie mniej przenikliwe. Poszczególne rodzaje promieniowania jonizującego różnią się między sobą zdolnościami jonizującymi. Promieniowanie jonizujące dysponuje energią setki tysięcy razy większą niż energia wiązań chemicznych. Promieniowania nie można wykryć za pomocą zmysłów.

177