strona (867)

Promieniowanie a są to podwójnie zjonjzowane atomy helu (He⁺⁺), stosunkowo ciężkie cząstki, które wnikając do skóry na głębokość do 1 mm wywołują silną jonizację. Jedna cząstka a wytwarza około 160 000 par jonów, a te wywołują kaskadę rozmaitych reakcji.

Promieniowanie P to strumień elektronów wydostających się z rozpadających się jąder atomowych, a wnikających do skóry na głębokość kilku milimetrów, o dużej sile jonizującej, lecz mniejszej niż promieniowanie a.

Promieniowanie y to właściwe promieniowanie elektromagnetyczne, wysokoenergetyczne, przenikające grube warstwy tkanek, o ile nie zostanie po drodze zaabsorbowane. Stanowi ono nieznaczny odsetek całej energii promieniowania pierwiastków z szeregu rozpadowego radonu, ma również silne właściwości jonizujące.

Jednostką aktywności źródła promieniowania jest 1 bekerel (Bq - od nazwiska Bequerel), który równa się jednemu rozpadowi na sekundę. Używa się dotąd (spoza układu SI) jednostkę 1 kiur (Ci - od nazwiska Curie), która odpowiada 37 miliardom rozpadów na sekundę. Znaczy to, że 1 nCi (1 nanokiur) odpowiada 37 Bq. Tymi jednostkami określa się radoczynność wód mineralnych.

Radon i produkty jego rozpadu dostają się do mineralnych wód głębinowych i do powietrza z pokładów uranu. Wodę uważa się za radoczynną, jeśli wykazuje co najmniej 2 nCi (ok. 75 Bq).

2.9.2. Działanie biologiczne

Działanie na ustrój zależy od ilości radoczynnych cząsteczek inkorporowanych w tkankach, w których ulegają rozpadowi z właściwą im szybkością i działają na otoczenie przez jonizacje i wtórne reakcje chemiczne.

Dawkę inkorporowanej substancji radoczynnej określa się w dżulach na kg masy przy współczynniku odpowiednim dla danej substancji radoczynnej, określającym jej zdolność jonizacyjną. W czasie kuracji uzdrowiskowej ogólna energia substancji absorbowanej, mimo kumulacji, jest niewielka; wynosi około 10"⁵ J/kg. Decyduje kwantowa wielkość energii. Dawki takie mają działanie lecznicze, pobudzające. Powodują jednak zwiększenie ryzyka wystąpienia nowotworów. Ryzyko to obliczono na 0,01 do 0,03%, tj. 1 do 3 osób na 10 tysięcy. Przy zalecaniu radono-terapii należy je brać pod uwagę, zwłaszcza przy kierowaniu do uzdrowisk radoczynnych osób, u których z innych powodów istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory.

W uzdrowiskach radoczynnych panuje przekonanie o dużej skuteczności radonoterapii. Jak dotąd nie zanotowano tam większej zapadalności na nowotwory niż w innych miejscowościach ani wśród mieszkańców, ani wśród pacjentów.

Inni autorzy wyrażają opinię, że dawka promieniowania pochłonięta w czasie kuracji jest tak niewielka, że nie wywołuje ani dodatnich, ani ujemnych skutków. Potwierdzają to doświadczenia na zwierzętach.

90