67414 Obraz4

cny nie

rxosqdxaiq

trawy

które przynoszą efekty w pi/spadku dzieci z dysfunkcjami. v|h>wo* dowauymi wpływem czynników środowiskowych, mogą powodować¹ równic duże zmiany w przypadku d/ico z problemami. sjniwotlo-wanymi wadami genetycznym oraz urazami głowy i napadami.

Wiele osób fxxtcluxl:i /Ksymi stycznie Jn szans wyleczenia takich zburzał, jak .schizofrenia czy autyzm, n których mię odbywają y,env. Często, kiedy podczas wykładu w yczuję, że słuchacze maju takie właśnie /sułejścle. przyjmuję urin zysti} postawy. /rochytam się do mikrofonu i oznajmiam ściszonym ylosem „Muszę się państwu przyznać, ze osobiście mam pmNctn uwarunkowany yętietycznie, który ■ ydyly byl nieuleczalny - sprawiłby, ze by Ił w m om//*/ cię: ko upośledzimy i niezdolny do sarruxlzielneyo utrzymaniu siebie i swojej rodziny".

W Mili zapada pełna ws/nHczacia cisza, a słuchacze : nwuy/f jHKhylaji} się czekajijc, a: ojsrwiem więcej o .swoim problemie. Odezekuję chwilę, /rowołi zdejmuję okulary i wyjaśniam .,broszę mi zbytnio me ws/hUczuĆ, większość ludzi jest krtilkowzn uzna ".

PiHlobnie jak moja krótkmvzroczność. zachowanie i zdolność do uczenia się s.| w dużym stopniu uwarunkowane genetycznie. Geny są czynnikiem, odgrywającym dużą rolę w przypadku zaburzeń umiejętności szkolnych, problemów z zachowaniem, a nawet zachowań przestępczych (patrz Rozdział J). W jednym z. badań bliźnili! przyjrzano się genetycznym i nic genetycznym czynnikom, wpływającym na zachowanie Szacowano, że u d/.icei obu płci różne zachowania zależą od genów w różnym stopniu problemy z kun ccnlracją (<»0 6X^f<'). agresja (70 77Vi), z.icbowania lękowe/depre-syjne (61 65G).¹ Inne badaniu wykazują, ze geny mają równie silny wpływ na zaburzenia zachowania, tyranizowanie, alkoholizm, a nawet uzależnienie ih! hazardu.*’

Wielu rodziców t lekarzy uznaje te odkrycia za przygnębia* j.jcc. Mylnie zakladajij. że „genetyczny" oznacza „nieuleczalny" lub w najlepszym wypadku s;j przekonani, że skuteczne leczenie zaburzeń spowodowanych wadami lub otwiążcniami genetycznymi jło/ostajc nadzieją na przyszłość. Na szczęście tym pesymistycznym przekonaniom przeczą fakty. Wielu dzieciom z uszkodzeniami mózgu, na które wpływ miały ich geny, można pomóc i to nic w odległej przyszłości, lecz, juz dzisiaj. W rzeczywistości często

•    IliMl/uk. J.J.. Ktulijpr, I I*. Nc.tr. MC. Ilc-lli. AC. mul lodd, U l> (.‘000).

.1 Mn iruJy of uMttenttsr.    nar. andamUMW'Jrprruedtflrasśan. Jiwriul ot lite

Amcman AcjJemy «if ( liilti .nul AJolrm nt ISjtlii.ilty 3'*, 4h't-7U

•    Gene meanli hojtlięhli, Crlmc Time* TiMII, 7. 4. 7 łatwiej jest rozwii|/ywać problemy spowodowano wadą genetyc/n.i niż. problemy biomedyczne.

Na przykład:

•    Dysleksja jest zaburzeniem umiejętności czytania, na które silny wpływ maja geny. Dysleksja wiąże się nic tylko z próbie* mami z czytaniem, ale również z |>ndwy/s/.onym lyzykicm nadużywania substancji odurzających i przestę|>czością. a przeprowadzone niedawno badania wykazują, ze co najmniej indowa osadzonych w więzieniach cierpi na dysleksję.³ Badacze donoszą również, ze ..dzieci dyslektyczne w wieku przed dojrzewaniem wykazują wicie problemów z zachowaniem. niezależnych tnl takich zmiennych, jak pochodzenie społeczne i historia rozwoju.⁴

Nie potrafimy jeszcze modyfikować genów, wpływających na wystąpienie dysleksji, jednak często możemy zmniejszać problemy z nauką i zachowaniem ii dzieci dyslektycznych. U dzieci tych poprawę przynosi stosowanie suplementów kwasów tłuszczowych, tak jak w przypadku próby Doi bania (patrz Rozdział 5). Po jednym z wczesnych badań, dotyczą cych dzieci dyslektycznych. A!cxandra Richnrdson stwierdzi* la, że „szczególna poprawa nastąpiła w obszarach uwagi, koncentracji i pamięci krótkotrwałej, chociaż w wyniku leczenia zmniejszyły się również problemy z zachowaniem, nadaktywność, lęk i wycofanie”,⁵

•    Dzieci cierpiące na celiakię, choiohę uniemożliwiającą prawidłowe trawienie glutenu, zawartego w produktach złożowych. często mają również problemy z zachowaniem lob zaburzenia nastroju, a niektóre nawet cierpią na psychozy. Rezultaty badań wskazują również na związek pomiędzy problemami z. trawieniem glutenu lub kazeiny (białka mleka) z autyzmem, zespoleni nadpobudliwości psychoruchowej (ADI ID) 1 schizofrenią.

Celiakia jest w dużym stopniu uwarunkowana genetycznie, a inne formy nietolerancji glutenu lub kazeiny bez. wątpienia wynikają częściowo /. uwarunkowanej genetycznie podatności na te choroby. Jednak leczenie, jolcgające na zmianie diety

* KiiS, J mul Kcal, (• (2001). /in ejuimbution of the rrlattonilup t*i*frn dyitrsu andolfmtiutKmyntnjzatutrht im/ŚKarutni/«v ihcmtiningtytlon, Ih-.lrvij 7,

2. 77 Ht; mut $jnlij(t), 11 < (I695). I 'tutól an<i rdm *tk>tral    tnagnmp

••f I łapanie rfiittrnii of a jtwnulf U firn tam (mitr, P(rvrnia!ii>n l«» llic AiiKiuan Aodrmy o! Optomclry

⁴ IkkiYini;, I.. SicYcnwm, J, Lund. A. and llu^J.ilil. K (2031). Ikłuwuwprę-Mrrm InchiLłrrn nilh dydetra, NoiJic JiHifris.1 ot IS)<t0aliy 55. 4. 251 <•.

' KichiulMMi. A (2001), i ,tiry ,io.it tn dyiltda, dyipniim, ADIII) and tht uiithtic ipconan. Nuliitlon l^,i»dlll»*ncf 3. 3, |H 24.