71150 IMG"39 (4)

nabywanie umiejętności przez uczniów. Dokonuje on w swym działaniu wyfo ru» posługując się pewnym założonym planem czy wytycznymi, jego działania me przybicrująjcdnak formy instruktażu, przez co odpowiednie sądla uczniów starszych, obdarzonych pewną samodzielnością działania i myślenia.

Ostatnia forma ocharakler/e konsultacyjnym bazuje na diagnozowaniu potrzeb. umiejętności i możliwości poznawczych uczniów, a dopiero następnie zmierza ku opracowaniu planu pracy i stanowieniu celów działania pedagogicznego. Odpowiada ona w ujęciu dydaktycznym nieliniowemu modelowi planowania. Nauczyciel nic dominuje, lecz współpracuje z uczniem, zaś proces przekazywania wiedzy opiera się na wymianie myśli i poglądów między nauczającym i uczniami. Rola nauczyciela może być opisana przy pomocy zaczerpniętego z psychologii humanistycznej określenia farylitatora, czyli osoby, która bezpośrednio nie ingerując w proces przekazywania wiedzy czy wartości, przyspiesza go i modyfikuje poprzez swą obecność, przybierającą charakter stymulujący i motywujący do osiągnięć i wysiłków . Wymaga onadufcg dojrzałości umysłow ej i emocjonalnej ze strony uczących się, a także wysokiego poziomu kompetencji intelektualnych i osobowościowych nauczyciela.

Podsumowując, stwierdzić trzeba, U powyższy schemat opisuje formy sprawowania kontroli, które mają ze sobą tyle tylko wspólnego, iż opierają się na dominacji i przewodnictwie nauczyciela w procesie nauczania i wychowania, natomiast nasilenie tychże czynników może być bardzo różne. Im uczniowie starsi i dojrzalsi, tym bardziej poziom kootroli się obniża pod koniec skali, przy formach organizacyjnej i konsultacyjnej zbliżając się do formy do-Sokratycznej, w której to uczniowie sami kreują rzeczywistość pedagogiczną w równym stopniu, w jakim czym to nauczyciel i wychowawca. Inną kwestią jest, że żaden nauczyciel nie stosuje w praktyce jednej, czystej formy kontroli. lecz miesza je z sobą, wykorzystując najbardziej adekwatne rozwiązania w zależności od sytuacji, typu zadania, przed którym stoją jego podopieczni, własnych preferencji osobowościowych, a także więzi z uczniami i pozioma znajomości ich potrzeb i możliwości. Autorytarna forma kierowania zatem ma charakter złożony.

Na przeciwnym krańcu kontinuum wobec niej znajduje się forma demokratyczna. Niektórzy autorzy, w tym i sam Mcighan, nazywają taki sposób myślenia uproszczonym, nasuwa się bowiem pytanie, czy pomiędzy tymi dwoma formami ucmcnw. inaczej mówiąc, czy kontinuum pozwala na pełne przedstawienie teoretycznego ujęcia omawianych zagadnień. Krytycznie komentowany jest również fakt, że podział form odnosi się do bardzo wąskiego

kryterium, jakim jest sposób sprawowania kontroli z uwzglętUóMpfl nauczania i roli nauczyciela. Nie ma tu mowy ani o treściach kimkcara, ani celach edukacji, ani też odbiorcach, czy wartościach stanowiących )cj podstawę.

Samo pojęcie „demokratyczny" jest nieprecyzyjne i wieloznaczna, przyjąć jednak można. Ze chodzi tu o pewną niezależność w relacjach między uczniami a nauczycielem, jak i podwyższony poziom uczestnictwa tych pierwszych w podejmowaniu decyzji dotyczących tego. co dzieje się w klasie.

Tabela 9 Demokratyczne formy sprawowania kontroli

	Środki	UdHat uczniów
Proceduralna	osąd. wcnaniai uoMono reguły wtptttycia	ulotny od Środków
RspfMtnłacytytt	decyzja rzeczników	grupo nldfcinych przodalm* cms zespołu. Masy (semooąd)
Komlaiowo	negocjacje	mpStiwoc (anOa
Forum	otwarm dyskusja	-WWW

Powyższy schemat ilustruje zestawienie demokratycznych form kooMI stosowanych przez nauczyciela, będącego zwolennikiem partycypacji ucattw w procesie wychowania i edukacji.

Pierwsza z form kontroli nosi nazwę proceduralnej, decyzje w jq obrębie podejmowane są w oparciu o wcześniej ustalone reguły współżycia w klasie, przy czym mogą one wynikać z uniwersalnego, obowiązującego w całej szkole ..kodeksu” ucznia, ale też i kontraktu wychowawczego czy innej formy umowy lub regulaminu przyjętego w danej klasie. Udział nomów zatem w ich tworzeniu może być różny. Demokratyzacja stosunków między nauczycielem a uczniami zależy właśnie od tego, kto jest autorem legoż regulaminu, czy zawarte tam reguły były wcześniej negocjowane przez obie strony i czy są tak samo przez nic rozumiane i z jednakową konsekwencją przestrzegane. W wielu szkołach można niestety obserwować pozorną demokrację. wynikającą z nieporozumień w interpretacji tychże reguł, czy tez ich odgórnego narzucenia przez nauczycieli lub dyrekcję. W takiej sytuacji uczniowie przyswajają sobie raczej strategie prowadzące do omijania czy naginania tychże reguł, niż uczą się współodpowiedzialności I partycypacji w tym. co dzieje się w ich klasie.