72140 IMGs36

ft. słyszenia i odbioru wibracji), ruchu i rytmu, oddychania i głosu,

położenia ciała, postawy i tańca - tak dalece jak to w jedną całość’'³*

fcnym przedstawTciełem orientacji ukierunkowanej na rozwój poczucia ffyfcw I mowy jest Carl Orff (1895-1978), światowej sławy kompozytor i pedagog niemiecki, twórca interesującej koncepcji ,jSchulwerk** (Praca szkol-Jego koncepcja kształcenia muzycznego początkowo przeznaczona dla dtamd uczęszczających do szkół masowych, wkrótce znalazła zastosowanie SUMP^j*' kształceniu dzieci niewidomych, z uszkodzonym słuchem, z zaburzeniami mowy o różnej etiologii, niedostosowanych społecznie, w terapii aąpąeaowej dzieci przewlekłe chorych, neurotycznych itd.

Z surcłopedagogicznego punktu widzenia najbardziej obiecujące jest prze-mesteme przez Orffa punktu ciężkości ..z jednostronnie harmonicznego*' (w praktyce oznacza to korzystanie głównie z fortepianu), na oddziaływanie za pośrednictwem rytmu" . dlatego większe zastosowanie znajdują w metodzie OrSa instrumenty rytmiczne, perkusyjne (pałeczki, dzwonki, ksylofony, cymbałki, kastaniety. bębenki do wybijania rytmu z pomocą palców i dom. tnangei t niż wspomniany fortepian, co w efekcie znacznie ułatwia i iimii h ję mowy *. W tworzeniu muzyki powinien uczestniczyć sam uczeń. TKŚdą ćwiczeń rewalidacyjnych jest synteza rytmu i muzyki, ruchu i mowy, kloce saę nawzajem przenikają i przeplatają.

Zfcsfcr*

W kręgu europejskim kwestia tzw. wychowania rytmiczno-muzycznego zaczęła się pojawiać w połowie lat pięćdziesiątych. Wymienić tu należy Mion Sdmbiauer (1891-1969) z Zurychu, która już w 1926 z inicjatywy psot dr Heinricha Hanseimanna (1885-1960, założyciela pierwszej katedry fpjdąpągia specjalnej w Europie w 1931 r.), prowadziła przez kilka dziesię-eśoieci tego rodzaju zajęcia. Wykorzystywała ona w trakcie zajęć przede ■Mpfipi fortepian i tamburyn. Jej metodę opisała jej uczennica Charlotte

| Cwf O r 11 OrffSchab* *erk im der Heilpadagogik unci Medizin. [w:] „Die Heilkunst. Zcit-bhśa» md die Sj nthese atłcr Hcilverfahren”, Heft 8, Berlin 1962: der Mmik m der HeUpadagogik, (w:) Musik en Vorschulaller, Regensburg 1974; IŁ Aspcrger, Aa Musoche m der Heilpódctgogik, [w:] Symposium Orff -liw OokaMMin, Sałtzburg 1975.

Kinder woilen und kónnen musizinren, wm0t^§ffmmpmśa Thema: Hórgeschódtgte Kinder Erleben Musik. nr I,

Do koncepcji Orffa nawiązał z kolei zaprzyjaźniony z nim prof. dr Karl Hofmarksrichter, były dyrektor zakładu dla głuchych w Straubig w Niemczech. Według K. Hofmarksrichtera, zastosowanie instrumentarium Orffa było szczególnie pomocne nawet dzieciom niesłyszącym w powiązaniu mowy dźwiękowej z wibracjami wytwarzanymi przez instrumenty perkusyjne w zakresie niskich częstotliwości⁶⁰. Wymienić należy tu także Angielkę, Morąg Clark z Birkdale School for Hearing Impaired Children. Jak podkreśla Lówe, jej metoda jest zintegrowaną częścią wychowania słuchowo-języko-wego, także dzieci z głębokim uszkodzeniem słuchu, która w efekcie przyczyniła się do tego, że absolwenci szkoły prowadzonej przez M. Clark należą do najlepszych w Anglii⁶².

Uwrażliwienie na sztukę przez rozwój wrażliwości na muzykę proponuje także Kathleen J. Wojan⁶³, nauczycielka eurytmiki z Lexington School for the Deaf w Stanach Zjednoczonych. Eurytmika-r-r.twierdzi K. J. Wojan - jest harmonią rytmu ruchu ciała, rozwiniętą za pośrednictwem muzyki w system wykorzystywany z kolei w wychowaniu. Wychodzi ona z założenia, że rytm ciała jest naturalnym rytmem człowieka. Zaburzenia tego rytmu bardzo niekorzystnie odbijają się na rozwoju jednostki. W Lexington School w okresie przedszkolnym nauczanie rytmu odbywało się dwa razy w tygodniu. W programie uwzględnia się doznawanie wrażeń wibracyjnych, ćwiczenia w obserwacji, krótkie okresy koncentracji i kontroli ciała. Jednocześnie w programie przewiduje się czytanie z ust i rozwój mowy. Dzieci cały czas noszą aparaty słuchowe, zaś podstawowym instrumentem w ćwiczeniach są organy elektryczne dające silniejsze efekty wibracji.

Eleanor M. Edwards, autorka klasycznej już dziś pracy Musie Education for the Deaf* prezentuje podobne, choć bardziej krańcowe stanowisko w swej koncepcji wychowania przez muzykę. Nauczanie muzyki osób z uszkodzonym słuchem ma pomóc w nabywaniu mowy dźwiękowej i sprawności w posługiwaniu się nią. Omawiając cele wychowania muzycznego osób z uszkodzonym słuchem E.M. Edwards stwierdza, że są one takie same jak

⁶⁰    A. Lówe, A uch hórgeschddigte Kinder wollen undkónnen musizieren, „Spektrum H Aren” 1997, nr 1.

⁶¹    Clark Morąg, Developing the Spoken Language Ski/is of Hearing Impaired Children. Part 3, SoundAU Around\ Birkdale 1987.

⁶²    A. L 0 w e, A uch hOrgeschćdlgte Kinder wollen..., s. 10.

⁶¹ KJ. Wojan, Euryihmics for children from nursery through middle School, [w:] Report..., s. 876-880.

⁶⁴ The Meridian-Eddy Company, South Waterford, Maine 1974.

85