64601 Image7 (18)

Konkurs

Jak to działa?

ł:i 566 96 50

Na rysunku przedstawiony jest układ z czterema tranzystorami.

Jak zwykle zadanie konkursowe polega na rozszyfrowaniu

Jak działa

i do czego służy taki układ?

Odpowiedzi, koniecznie oznaczone dopiskiem Jak7, należy nadsyłać w terminie 45 dni od ukazania się tego numeru EdW. Nagrodami w konkursie będą kity AVT lub książki.

Rozwiązanie zadania z EdW 3/2005

Przedstawiony układ z jednym tranzystorem to prosty sygnalizator przeciążenia kolumny. Może też służyć jako nieskomplikowany efekt świetlny, gdzie dioda błyska w szczytach wysterowania.

Punkty A, B dołączone są do wyjścia wzmacniacza, rów nolegle z kolumną. Gdy chwilowe napięcie zasilające (między punktami A, B) wzrośnie do poziomu, który spowoduje otwarcie tranzystora Tl, zaświeci się czerwona dioda LED. Próg zadziałania sygnalizacji można regulować w szerokich granicach za pomocą potencjometru PI.

Układ zasilany jest napięciem zmiennym (przebiegiem audio), dlatego niezbędny jest prostownik w postaci mostka diodowego. Ponieważ na tranzystorze występuje napięcie równe szczytowej wartości przebiegu audio, należy zastosować tranzystor o odpowiednim napięciu kolek-tor-emiter. Napięcie to może sięgać kilkudziesięciu, a nawet do 100 woltów, zależnie od mocy wzmacniacza.

Przyjęty sposób pracy powoduje otwieranie tranzystora i zaświecanie diody LED tylko na kiótkie chwile występowania szczytów sygnału, stąd też zaskakująco niewielka jest wartość rezystora ograniczającego (IkCJ). W układzie można za mostkiem dodać kondensator filtrujący (o odpowiednim napięciu pracy: 63V lub nawet 100Y). Spowoduje to zaświecanie lampki na dłuższe chwile. Wtedy wartość rezystora R2 należy zwiększyć.

Generalnie zdecydowana większość odpowiedzi była poprawna -prawidłowo opisane było działanie układu dioda LED zaświeca się przy wzroście napięcia powyżej poziomu ustalonego potencjometrem PI. Nic zawsze jednak prawidłowe były wnioski dotyczące przypuszczalnych zastosowań.

Obecność mostka prostowniczego skłoniło wiciu uczestników do wniosku, że układ współpracuje z linią telefoniczną. Należy wyraźnie

REKLAMA

podkreślić, iż wbiew opiniom tej znaczącej części uczestników, układ zu pełnie nie nadaje się do roli sygnalizatora zajętości linii telefonicznej. Podstawową przyczyną jest wymaganie, żeby w stanie spoczynku nie po bierać z linii znaczącego prądu. Sygnalizator telefoniczny musi albo mieć odrębne źródło zasilania, albo taką konstrukcję, żeby w stanie spoczynku pobór prądu stałego z linii był znacznie mniejszy od ImA. Za pomocą dodatkowych środków jest możliwe do zrealizowania, żeby układ za śwtecał lampkę nie przy podwyższeniu, tylko po obniżeniu się napięcia zasilania - tylko taki układ mógłby pełnić rolę sygnalizatora zajętości li nu telefonicznej właśnie z uwagi na wymóg nieobciążania linii będącej w stanic spoczynku. Oczywiście analizowany prosty układ nie spełnia tego warunku i na pewno nic nadaje się do zastosowań „telefonicznych”.

Kilka osób napisało, że układ służy do kontroli napięcia sieci lub że jest sterownikiem diody LED zasilanym wprost z sieci energetycznej (przy zastosowaniu wysokonapięciowego tranzystora). Taki pogląd też jest niewłaściwy. Wskazuje na to choćby tylko wartość potencjometru. Podane wartości PI i rezystora R1 wskazują, że nawet przy maksymal nej wartości P1 już przy napięciu około 90V na rezystorze R1 i na baz ę Tl pojawi się otwierające tranzystor napięcie rzędu 0.6V. A napięcie szczytowe w sieci 230V wynosi ponad 300V Oznaczałoby to, że tranzystor przewodziłby przez większość okresu sieci, a to przy malej wartości R2 natychmiast doprowadziłoby do spalenia diody LED.

Jeden z uczestników zaproponował dodanie w szereg z układem kondensatora ograniczającego prąd i dołączenie do sieci 230V. Taki pomysł też nic jest dobry - w zasilaczach beztransformatorowych kondensator pełni rolę oporności o dużej wartości i cały ma przez to charakter źródła prądowego - w omawianym układzie występuje tranzystor otwierany po przekroczeniu progowej wartości napięcia, co zupełnie nie pasuje do idei zasilacza ze źródłem prądowym

Poiawiły się też odpowiedzi zupełnie błędne. Na przykład jeden z uczestników przypuszcza, że jest to układ do wyznaczania wzmocnienia tranzystorów NPN. A inny napisał: jest to prosty zasilacz regulowany (...) niedawno zbudowałem podobny układ, tylko zamiast diody włączony jest silnik.

Nagrody otrzymują: Artur Rolewski - Gniezno, Jerzy Grzegorzewski - Święcice, Dominik Ciurej Trzemeszna.

Piotr Górecki

mu mmmm■ W/ć/rC/r ulBhlWOkl!

Zaałęę: do 3 km (w zależności od ukształtowania terenu)

Karaty: 8 kanaków w paśmie 445MHz lnie wymaga zezwolenia w Polsce).

Muc wyjściowa: 0,5 Wat ERP,

Dzwonki: 5 rodzajów,

VOX: 3 rodzajów,

Cena: 250 Zł (kompłet dwie sztuki).

wtvw.sklep.avt.com.pl

Zajrzyj koniecznie do interesujących materiałów w czasopiśmie Świat Radio 7/05!

W ŚR 7/05 znajduje się opis wykonania układu PLL zaprojektowanego na łatwo dostępnych i tanich układach scalonych. Prezentowany syntezer oraz praktycznie wypróbowany przez Czytelnika pracuje w zakresie częstotliwości 900,0 9999,9kHz, ale można go dostosować do pracy w dowolnym paśmie KF-UKF.

Wewnątrz numeru znajduje się Krótkofalowiec Polski (KP7/05). Zgodnie z decyzją ZG PZK od tego numeru KP będzie wkładką miesięcznika Świat Radio.

12 Lipiec2005 Elektronika dla Wszystkich