74766 PICT0018 (22)

Klasa I

Pojęcia karnawalizocji i świata na opak na przykładzie Gargantul I Pantagruela Franciszka Rabelais‘go.

1. Co to jest karnawaiizacja?

Karnawał izacja to termin wprowadzony przez słynnego teoretyka literatury, Michaiła Bachtina Pojawił się on w pracy poświęconej Dostojewskiemu, jednak pogłębienie tego terminu i jego bogata charakterystyka znalazła się w dziele Twórczość Franciszka Ra-helis'$o a kultura ludowa średniowiecza i renesansu.

Według Bachtina karnawali-zaga to główny przejaw ludowej kultury śmiechu, wyrastający ze zwyczajów i tradycji karnawału. Karnawał odgrywał bowiem wielką rolę w kulturze średniowiecza i renesansu - wtedy bowiem przesta-l wal obowiązywać rygor, konwc-l nanse, wszelakie obowiązki. Światem w tym czasie rządziły zupełnie inne prawa - mieliśmy wówczas doi czynienia ze światem na opak.

Cechy karnawału

•    Wytworzenie w tym karnawałowym świecie odrębnych, specyficznych praw - innych niż te, którymi świat rządził się na co dzień, stworzenie świata na opak.

•    Ustanowienie nowych stosunków między ludźmi - innych niż w zhierarchizowanym społeczeństwie. ¹

Dopuszczalne i łubiane były również „niskie” żarty dotyczące „wstydliwych” tematów - współżycia, defekacji, popędu płciowego.

* Okres karnawału był jakby oddzielnym czasem, który tworzył pełne, osobne cykle (niezależne od „normalnego” czasu), np. cykl od błazeńsklcj koronacji króla i królowej śmiechu (tak, tak - taką parę królewską wybierano w czasie karnawału!). Ten wybór podkreślał względność wszystkich hierarchii świata:)

Praca domowa klasa 1

Kultura śmiechu w średniowieczu i renesansie

Dziś trudno nam sobie chyba wyobrazić, jak ogromny był zasięg tej kultury... Zupełnie co innego oznacza bowiem dla nas słowo „karnawał” - to trochę więcej imprez, może czasem lepszych, czasem przebieranych, trochę więcej okazji niż zwykle do potańczenia i wypicia:) Natomiast wtedy karnawał był to zupełnie inny świat, który dawał możliwość odpoczynku od sztywnego życia codziennego. Karnawał miał ogromne znaczenie zwłaszcza w średniowieczu, którego kultura była niesłychanie oficjalna, „kościelna” i feudalna -jej został przeciwstawiony inny świat, w którym ogromną rolę zamiast władców i rycerzy odgrywały...

błazny, karzełki, wielkoludy, kuglarze. Obchodzono wtedy święto głupców i święto osła. Śmiech towarzyszył nawet tri¹ duum paschalnemu (kościelne uroczystości miały swoje „antyreligijne” odpowiedniki w kulturze ludowej). Niemal każde święto kościelne miało swoją uświęconą przez tradycję część iudowo-jarmaczną. Śmiech miał oczyszczającą moc; pozwalał odpocząć od męczącego poczucia zniewolenia formami i stosunkami feudalnymi. W czasie karnawału cały świat wydawał się śmieszny i nie było żadnych tematów tabu. Dla języka kar-nawałowo-jarmarczncgo charakterystyczne były nieprzyzwoite słowa, wulgaryzmy, przekleństwa, poniżenia.

Ciało w kulturze karnawałowej

W średniowieczu, jak wiemy, ciało było traktowane często jako siedlisko zgubnych żądz, a jego potrzebom takim jak seks czy wydalanie nic poświęcano zbyt wiele uwagi. W kulturę kurna-wału natomiast wpisany był matcrialno-cielcsny pierwiastek (określenie Rabclais'go). Tematy karnawału to ciało, jedzenie, picie, defekacja i życie płciowe - w dodatku ukazane w sposób zhiperbolizo-wany (jeżeli jeść i pić - to bez umiuru, aż do zwymiotowania, jeżeli uprawiać seks - to aż do zasłabnięcia!).

1

   Profanacje i bluźnierstwa -w czasie karnawału nie było świętości i tematów tabu -można było kpić absolutnie ze wszystkiego - duchowieństwa, religii, władców.