PICT0023 (22)

Klasa I

ża cza* Ich pracy. Jednak pamiętajmy. że ten utwór nie jest wyrazem potępienia wyzysku chłopa. Na tle sielankowej przyrody ukazany jest tu bynajmniej nic sielankowy konflikt, który jednak może złagodzić pieśń... Ukazane są w nich realia cha-1 raktcrystyczne dla Polski XVI/ XVII w.

Sielanka ma formę rozmowy, podobnie jak Krótka rozprawa między trzema osobami... Mikołaja Reja. W sielance Szy-monowica, która ma dramatyczny przebieg, występują trzy osoby: wieśniaczki, robotnice folwarczne Oluchna i Pietrucha oraz Starosta, ekonom z biczem, który nadzoruje pracę

kobiet. _. . _

2. Oluchna i Pietrucha rozmawiają o trudzie i znoju swojej pracy. Skarżą się na ciężkie warunki. bezduszność ekonoma, który nie bacząc na ich trud, chodzi z biczem po zagonach, zawsze gotów się nim posłużyć. Obie bohaterki umieją błyskotliwie (!) ocenić sytuację. Zwróćmy uwagę na inne osobowości obu wieśniaczek. Oluchna to pewna siebie buntownicz-ka, nieostrożna w słowach. Pietrucha jest ostrożniejsza, roztropna, bardziej zastraszoha. Nie chce się narażać na gniew ekonoma. Upomina ona swą towarzyszkę Oluchnę, by nie

u

gadał za głośno - gdy ekonom usłyszy jej narzekania, na pewno ja wychłosta. Mówi: „Nie gadaj głosem, aby nie usłyszał tego**. Ma sposób na ekonoma -przy pochlebia się mu,, jest dla niego grzeczna, i w ten sposób omija ją bicz starosty; przecież „Lepiej złego nie drażnić”.

Pietrucha, aby obłaskawić ekonoma i wprawić go w lepszy nastrój, śpiewa pieśń (śpiew przy pracy to typowy motyw sielan-kowyJ). Obraz ciężkiej pracy na wsi pańszczyźnianej autor wzbogacił więc o elementy liryczne, wprowadzając motyw ludowej pieśni do słoneczka, śpiewanej przez Pietruchę (ze zmianami) kilkakrotnie. Pietruch śpiewa swoją piosenkę kilka razy — pojawia się ona jako żart, życzenie, przytyk... Niesprawiedliwy, brutalny ekonom został skontra-stowany z zawsze sprawiedliwym, życzliwym człowiekowi światem przyrody - pięknym słoneczkiem, które powinno wyznaczać rytm pracy.

Po raz drugi pojawia się piosenka Pietruchy z motywem słoneczka „dnia oka pięknego” („Słoneczko, śliczne oko, dnia oko pięknego!/ Nie jesteś ty zwyczajów starosty naszego”.), tuż po upomnieniu ekonoma, by pracowała pilniej. Mimo że starosta nie jest zadowolony z postawy Pietruchy - która według

3. Uwaga, piosenka Pietruchy pojawi się jeszcze nie raz...

Po raz trzeci już pojawia się liryczna piosenka Pietruchy, w której tym razem zazwyczaj pogodne i jasno świecące słońce zestawia z zawsze pochmurnym starostą... Kobieta „wyżywa się” na wykorzystującym robotnice staroście, planując... znalezienie mu baby, ale paskudnej, o czterech zębach, o skórze i języku chropawym

jak żaba. Ble!_

Oluchna słusznie zauważyła, że Pietrucha za daleko posunęła się w swojej piosence - miała szczęście, że starosta akurat odszedł, bo wychłostałby ją do krwi za takie nabijanie się z niego... „Szczęście twoje, ze odszedł starosta na stronę,/ Wzięłabyś byłą pewnie na boty czerwone”. Plecy Pietruchy mogłyby spłynąć krwią. Oluchna widzi, jakie starosta „Maruszce tam daje śniadanie” (ironia i czarny humor). Ekonom wychłosta! Maruszkę, jego zdaniem za mało wydajną w pracy - tymczasem biedaczka jest osłabiona po chorobie. Na domiar złego nieszczęsna Ma-ruszka ostro coś odpowiedziała ekonomowi....

niego pracuje niemrawo, choć nie ma maleńkiego dziecka. A jednak pieśń ma niezwykłą moc - starosta prosi, by nie prze-stawaia śpiewać...

_______Praca domowa klasa I

14, Pochwała dobrej gospodyni,! wzorowej żony - rzadko się ta-j kie kobiety spotyka! Czym po-l I winna się charakteryzować ide-i 1 alna żona i gospodyni?

■    Jest cnotliwa, wierna mężowi I

■    Obowiązkowa, rzetelna, doglą-I da domu i czcladki, jest pra-l cowita.

■    Dba o dostatek.

■    Jest pobożna, unika grzechów, i cechuje ją bojaźń Boża, pa-l mięta o rozliczeniu ludzkich! dobrych i złych uczynków! w dniu Sądu Ostatecznego. I

Po raz kolejny pojawia się pieśń Pietruchy. Kobieta wie, że ekonom rad słucha jej śpiewania, a akurat teraz ona i Oluchna trochę mu podpadły, bo za długo gadały i ekonom patrzy na nie podejrzliwie. Życzy w niej staroście dobrej żony, bowiem małżonek i małżonka to duet taki jaki jak słońce (mąż) i gwiazdy (żona). Gdy starosta będzie miał dobrą żonę, złagodnieje, a i los biednych pracownic folwarcznych odmieni się na lepsze... Zawarte jest tu życzenie, by starosta zawsze patrzył jasnym okiem na robotnice, i zawsze zwalniał je do domu o właściwej porze, a nic po zmroku.

5. Starosta łagodnieje i w końcu! pozwala kobietom odpocząć i posilić się, odłożyć na bok sierpy. Ostrzega Pictruchę, że jużj