79378 img027

zasadę dobrowolności i otwartości służby, odnoszącą się do bezinte resownej solidarności ludzkiej, ale przede wszystkim do współczesnej koncepcji pracy socjalnej, w której istotną rolę odgrywają wolontariusze. Obok profesjonalnej kadry medycznej pracującej w hospicjum, wolonta riusze stanowią szczególną grupę opiekunów, legitymujących się nie tyI ko chęcią dobrowolnego zaangażowania się w pomoc ludziom nieuleczal nie chorym, ale szczególnymi predyspozycjami osobowościowymi, takimi jak: dojrzałość, spokój wewnętrzny, cierpliwość, tolerancja, wytrwałość, wrażliwość itp. Dzięki ludziom dobrej woli, posiadającym niniejsze pre dyspozycje osobowościowe, hospicjum stanowi miejsce otwarte zarówno dla wszystkich potrzebujących opieki, jak i poszukujących spełnienia swojego życiowego powołania, jakim może być opieka nad osobami umie rającymi.

Do zasad postępowania z pacjentami należą:

zasada respektowania podmiotowości pacjenta, której głównym założeniem jest traktowanie chorego nie jak jednostki chorobowej i kolejnego przypadku, ale jak osoby. Nie wolno ubezwłasnowolniać ani ograniczać w jakikolwiek sposób osoby nieuleczalnie chorej i jej prawa do samostanowienia. W świetle tej zasady celem opieki hospicyjnej jest wspieranie i zastępowanie chorego w sytuacjach, które przerastają jego możliwości, jak również stwarzanie warunków do samodzielnego dokonywania wyborów na podstawie swojego własnego światopoglądu moralnego i oceny swego położenia. W przypadku utraty przez chorego świadomości, opiekun powinien się kierować zasadą jego domniemanej woli.

-    zasada samokontroli hospicjanta, zakładająca, iż opiekun powinien dokonywać ciągłej analizy swojego wewnętrznego światopoglądu i zewnętrznych zachowań, kierując się zawsze dobrem pacjenta i poszanowaniem jego godności. W celu uniknięcia naruszenia poczucia godności chorego i zmiany jego stanu świadomości, należy zachować daleko idącą życzliwość i roztropność.

Trzecią kategorią zasad dotyczących pracy hospicjum są zasady oddziaływania na środowisko, do których należą:

-    zasada rozciągania opieki na rodzinę pacjenta, polegająca na wspomaganiu osób wchodzących w skład najbliższego otoczenia chorego lub pozostających z nim w żywej relacji emocjonalnej oraz łagodzeniu napięć wynikających z irracjonalnego poczucia winy chorego lub rodziny z powodu jego stanu i położenia, w jakim się znalazł. Ponieważ opieka sprawowana nad chorym naturalnie zaciera granice pomiędzy opiekunem, pacjentem i jego rodziną, stanowi ona integralną część opieki, jaką sprawuje się nad samą rodziną zarówno w czasie choroby, jak i po śmierci pacjenta.

zasada pozyskiwania sojuszników, rozumiana jako dążenie do zapewnienia właściwego rozwoju działalności hospicyjnej poprzez promowanie w społeczeństwie tej formy opieki na osobami terminalnie chorymi, pozyskiwanie środków materialnych i sponsorów na dalsze funkcjonowanie placówki oraz ludzi chętnych do współpracy, a także działanie na rzecz włączenia działalności hospicyjnej w ramy polityki społecznej i ochrony zdrowia w państwie (Górecki 2003, s. 253).

Ruch hospicyjny w Polsce

W Polsce prekursorką ruchu hospicyjnego była Hanna Chrzanowska, która po ukończeniu Warszawskiej Szkoły Pielęgniarskiej oraz po zdobyciu w tej dziedzinie doświadczeń m.in. podczas pobytów we Francji, Belgii i w Stanach Zjednoczonych, w roku 1964 zainicjowała w Polsce domową opiekę pielęgniarską. Swoistą kontynuacją jej idei opieki nad osobami terminalnie chorymi było powstanie w roku 1981 w Krakowie Towarzystwa Przyjaciół Chorych „Hospicjum”, które rozpoczęło budowę pierwszego w Polsce hospicjum stacjonarnego. Drugim hospicjum w Polsce było Hospitium Pallotinum w Gdańsku, założone w 1984 r., w którym ks. Eugeniusz Dutkiewicz - pallotyn, oraz prof. Joanna Muszkow-ska-Penson razem z dwiema pielęgniarkami sprawowali opiekę nad dwoma umierającymi przyjaciółmi. Doświadczenia zdobyte podczas tego okresu posłużyły za początek sprawowania opieki nad innymi osobami umierającymi w domach. Wśród innych hospicjów funkcjonujących w Polsce wymienić należy powstałe w 1985 r. Hospicjum Świętego Jana Kantego w Poznaniu, a także ośrodki nastawione na opiekę domową: powstałe w 1987 r. Hospicjum Domowe w Szczecinie, w 1988 r. Hospicjum Domowe Świętego Jerzego w Elblągu, w 1989 r. Towarzystwo Przyjaciół Chorych Hospicjum Domowe im. Św. Pawła w Zielonej Górze oraz Lubelskie Towarzystwo Przyjaciół Chorych — Hospicjum w Lublinie, w 1990 r. Społeczne Towarzystwo Hospicjum „Cordis” w Mysłowicach, w 1991 r. Wspólnota Hospicjum Świętego Kamila w Bielsku Białej, w 1994 r. Hospicjum Opatrzności Bożej ks. Orionistów w Wołominie. W późniejszym okresie rozwój nowych ośrodków hospicyjnych zdynamizował się. Szczególną uwagę należy zwrócić na fakt, iż w roku 1991 wszystkie ówczesne hospicja weszły w skład Ogólnopolskiego Forum Ruchu Hospicyjnego, które działa do chwili obecnej. Forum stanowi swoisty punkt informacji, organizacji szkoleń i konferencji oraz wymiany doświadczeń między hospicjami (Walden-Gałuszko 2004, s. 35). Wprowadzenie pod koniec lat osiemdziesiątych państwowej opieki paliatywnej i niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej spowodowało, iż polski ruch hospicyjny uległ