81962 skanuj0073 (16)

150 AK&Jt*1 <X>IA I 1V« /SA

Tradycyjni autorzy tomistyczni trzymają się innej metody wykładu. Pro* bierna tyką aksjologiczną rozpoczynają najczęściej od rozważań na temat ist nicnia stałych i powszechnych podstaw dobra i zła moralnego (cxistunl oclu\ intrinsece bom vel mali), co odpowiada naszej problematyce wartości, n dopiero na drugim miejscu pytają, na czym polegają tzw źródła moralności aktu ludzkiego (fontes moralilatis actus humani), czyli - w naszym języku na czym polega moralna specyfikacja tego aktu. Nic wydaje się jednak, aby ta droga odpowiadała potocznemu sposobowi myślenia, do którego we wstępnych rozważaniach wciąż przecież należy nawiązywać, a przede wszystkim, aby ukazy w ała należycie wzajemną zależność i przejście od porządku fizycznego. premoralnego. do porządku moralnego, co w problematyce etyczno--aksjologicznej ma niemałe znaczenie. Dla tych to racji wydało się rzcc/ą usprawiedliwioną odw rócić następstwo podstawowych problemów aksjologii etycznej. Zaproponowana innowacja w niczym nie narusza integralności tradycyjnej doktryny lomistyczncj. ułatw ia natomiast osiągnięcie wskazanych uprzednio celów.

Przy sposobności należy także wyjaśnić, dlaczego tradycyjny termin ..źródła moralności aktu ludzkiego" (fontes moralilatis aclus humani) został zastąpiony przez określenie ..moralna specyfikacja aktu ludzkiego”.

Rzecz jest w tym. że we współczesnej pozatoinistyczncj literaturze etycznej termin „źródła moralności" oznacza raczej zagadnienie genezy moralno ki. Dzieje się tak zc względu na cwolucjonistyczny i historystyczny punkt wyjścia wiciu kierunków filozoficzno-ctycznych. Zwracają one mniejszą uwagę na zagadnienie moralnej wartości aktu. koncentrując się niemal bez reszty na badaniu początków rozwoju kompleksowo rozpatrywanego zjaw i ska morulności. Aby wyeliminować ewentualne nieporozumienia lepiej będzie zrezygnować z tradycyjnego terminu „źródła moralności aktu", odnośna zaś problematykę nazwać raczej temunem „moralna specyfikacja aktu lud/ kiego" albo też terminem „czynniki określające moralną w artość aktu", bądź „wyznaczniki moralnej wartości aktu ludzkiego".

NAUKA O MORALNEJ SPECYFIKACJI AKTU LUDZKIEGO

I IMl'KY

u i listowkz. Zamiar i skutki. Filozoficzna analiza zasady podwójnego skutku. Lu-Mm 1992. $ 27-41.

. i'., l/inski, V podstaw kultury moralnej. Warszawa 1980, s. 107-137.

I. I ki. Actus humanus. Ku egzy stencjalnej interpretacji TomaszoweJ ety ki działa-n - h. tzkugo. Studia Thcol. Vars., II (1973) I. s. 141-159.

i klipko. Etyka intencji czy etyka przedmiotu aktu. Zagadnienie wewnętrznej morał-

i*..... aktu ludzkiego w filozofii iw. Tomasza, w: Logos i Ethos, Kraków 1971,

. 2X2*326.

MO, .owska, Podstawy nauki o moralności. S. 48-121; 207-293.

ROZDZIAŁ I

U NI ZA, HISTORYCZNY ROZWÓJ I SFORMUŁOWANIE PODSTAWOWTCII ZACA l).\IEŃ MORALNEJ SPECYFIKACJI AKTU LUDZKIEGO

i Malenie faktu w artościow ania moralnego

/nr iilnicnicmoralnej specyfikacji aktu ludzkiego wyrasta z opisu zja-h ul a artościowanin bezpośrednio znanego każdemu człowiekowi z do-• ' ■ i* a nia moralnego. Wartościowanie to przybiera wszelako różne for-••• « hw iłowo interesuje nas ta jego postać, która polega na tworzeniu

i..... li sądów i zdań orzekających o odpowiedniej moralnej kwalifika-

• -A" -Innego przedmiotu. Łatwo jest też stwierdzić, że przedmiotem i i. \ uiia bywają osoby ludzkie jako podmioty moralnego postępo-•»" i < \ jest człow iekiem szlachetnym), ale często zdarza się, że wnrto-iiiv raczej samo działanie, czyli spełniane przez tc osoby akty (np. ••    nme piawdy jest rzeczą dolną). Mimo pewnych dyskusji, jakie od-