82209 img024 (75)

18

dobne, uboższe w węglany. Szare gleby leśne wytworzyły się, w odróżnieniu od czarnoziemów leśno-stepowych,z utworów pyłowych ilastych, niekiedy są one odgórnie oglejone. Stanowią siedliska lasów liściastych i mieszanych. Występują w południowo-wschodniej i południowej części Polski, przeważnie w kompleksie z czarnoziemami zdegradowanymi. Szare gleby leśne należą do gleb dobrych, zaliczane są do klas bonitacyjnych II, Ilia lub 111b.

2. Czarnoziemy leśno-stepowe

Na obszarze Polski gleby te wytworzyły się wyłącznie z lessów w warunkach klimatu umiarkowanego kontynentalnego, o nieco większej ilości opadów niż w typowej strefie czarnoziemnej, tj. 450-500 mm. Mają one budowę profilu: A^-C lub A^-(B)-C. Poziom A-^ ma barwę ciemnoszarą, miąższość 50-60 cm, a nawet większą. Przechodzi on stopniowo w skałę macierzystą zawierającą często wytrącony CaCO^ w postaci laleczek lessowych (rys. 3). Są to gleby biologicznie

n —    _A1

C

RYS. 3. Czarnoziem właściwy strefy leśno-stepowej

czynne, o kompleksie sorpcyjnym nasyconym kationami zasadowymi i odczynie obojętnym. Zawartość próchnicy w poziomie A^ waha się w granicach 3-4%. Gleby te są zasobne w składniki pokarmowe dostępne dla roślin. Poziom A₁ wykazuje strukturę ziarnistą o znacznej ilości gruzełków wodoodpornych o średnicy 0,25-10 mm, w niższych poziomach zaś strukturę drobnoorzechowatą. Skała macierzysta C-less, wykazuje dużą porowatość ogólną. Czarnoziemy leśno-stepowe odznaczą ją się dużą zawartością wody dostępnej dla roślin.

Wartość rolnicza czarnoziemów właściwych i zdegradowanych jest | bardzo duża, należą one do najlepszych gleb uprawnych, klasy boni-I Iacyjnej od I do III. Występują na Wyżynie Lubelskiej (okolice Hrubieszowa) | Wyżynie Sandomierskiej, Roztoczu i Płaskowyżu Proszon

W typie czarnoziemów leśno-stepowych wyróżniono 2 podtypy: czarnoziemy leśno-stepowe właściwe o budowie profilu A^A^-Ci czarnoziemy leśno-stepowe zdegradowana (zbrunatniałe lub wyługowane) o budowie profilu A^ (B)C-C.

3. Czarnoziemy leśno-łękowe

W poprzednich systematykach gleby te były wyróżnione jako czarne ziemie wytworzone w warunkach znacznej, lecz nie nadmiernej wilgotności, np. wysoko położone czarne ziemie pyrzyckie i kętrzyńskie.

Czarnoziemy leśno-łękowe wytworzyły się z różnych skał macierzystych, takich jak: gliny, pyły, iły i piaski, zasobnych najczęściej w CaCO^, przy umiarkowanej wilgotności i udziale roślinności łękowej lub leśno-łękowej. W odróżnieniu od czarnych ziem poba-giennych sę one zazwyczaj wyżej położone i odznaczaję się mniejszym uwilgotnieniem oraz znacznymi wahaniami wody gruntowej w profilu podczas roku. W glebach tych występuję pewne cechy oglejenia,* szczególnie w utworach cięższych, spowodowane okresowo wysokim poziomem wody gruntowej.

Poziom próchniczny A^ barwy czarnej, o mięższości 40-30 cm i o strukturze gruzełkowatej przechodzi stopniowo w skałę macie-rzystę, co odróżnia te gleby od czarnych ziem pochodzenia pobagien-hego. Odczyn w całym profilu jest obojętny lub zasadowy, czasami słabo kwaśny ( w wyniku intensywnego nawożenia mineralnego).

Czarnoziemy leśno-łękowe ze względu na różne właściwości fizyczne i chemiczne zaliczono do klas bonitacyjnych od I do III, rzadziej do IV.

W typie czarnoziemów leśno-łękowych wyróżniono 2 podtypy: czarnoziemy leśno-łękowe właściwe o budowie profilu A^-A^C-C lub Cg i czarnoziemy leśno-łękowe zdegradowane (zbrunatniałe lub wyługowane) o budowie profilu A^-(B)C-C lub Cg albo A-^-A^A^-(B)C-C lub Cg.

Klasa VvJGl

Gleby brunatnoziemne kształtowały się w klimacie umiarkowanym przy udziale roślinności lasu liściastego lub lasu mieszanego. Odznaczaję się intensywnym wietrzeniem biochemicznym, w którego wyniku tworzę się połęczenia substancji organicznej z mineralną, np. związki kompleksowe źelazisto-próchniczno-ilaste. Uwalniane w wyniku wietrzenia chemicznego związki żelaza tworzą z próchnicą brunatne otoczki na ziarnach mineralnych.