38 39 (18)

czach mięśni, stawów i ścięgien, które mogą wytworzyć się jako zejście stanów pourazowych. Dobre wyniki uzyskuje się również stosując okłady z wełny parowanej w obwodowych porażeniach nerwów kończyn dolnych i górnych, w zapaleniu mięśni na tle gośćcowym (myositis) i przewlekłym zapaleniu Lkanki łącznej (fibrositis). Gorące zawijania z wełny parowanej są znane pod nazwą „metody Kenny” (od nazwiska australijskiej pielęgniarki, która zabiegi te zastosowała do leczenia porażeń w chorobie Heine-Medina).

Gorące zawijania ogólne

Do zabiegu przygotowuje się wełniane koce i ceratę. Jeden z nich (suchy) układa się na łóżku, a na nim ceratę. Drugi koc ogrzewa się parą wodną w specjalnym kotle lub autoklawie. Gorącym, lecz nie bardzo wilgotnym kocem owijamy cale ciało chorego, po czym szybko okrywamy ceratą i zawijamy suchym kocem. Zabieg trwa od 30 do 50 minut, przy czym zmienia się warstwę gorącej wełny 2 razy. W przypadkach choroby Heine-Medina zawijania gorące stosuje się 2—3 razy dziennie.

Gorące okłady miejscowe

Rozróżniamy trzy rodzaje okładów: 1) tzw. zawijane, 2) zapinane i 3) koncentrowane.

Okład zawijany. W zależności od wskazań zabieg stosuje się na porażone kończyny lub tułów, Wykonanie zabiegu jest analogiczne do zawijań ogólnych.

Okład zapinany. Kawałki wełny parowanej i suchej, podszytej ceratką, powinny swymi rozmiarami odpowiadać długim wymiarom kończyn. Okłady stosuje się wyłącznie na odcinki międzystawowe kończyn, tak aby stawy pozostały wolne. Owijamy odcinki międzystawowe kończyny wełną wilgotną, potem wełną suchą, podszytą ceratką. Tę warstwę szczelnie zapinamy agrafkami. Warstwę wełny parowanej zmieniamy kilkakrotnie. Założony okład umożliwia wykonywanie łagodnych ruchów biernych w stawach kończyn.

Próby wykonywania ruchów biernych bez jednoczesnego zastosowania gorących okładów są przeważnie niemożliwe ze względu na silny ból towarzyszący stanowi skurczowemu mięśni. W chorobie Heine-Medina okład stosuje się kilka razy dziennie.

Okład koncentrowany. Zabieg polega na stosowaniu okładów z gorącej wełny, szybko zmienianych (co 2 minuty przez 15 minut), przy czym chorego nie zawija się wełną suchą. Zabiegi te stosuje się w zaburzeniach oddychania, występujących niekiedy w przebiegu choroby Heine-Medina. Gdy zaburzenia są typu opuszkowego (z powodu stanu zapalnego w rdzeniu przedłużonym), okłady stosujemy na kark i na górną część klatki piersiowej. Gdy porażone są mięśnie wdechowe, okład należy wykonać na całą klatkę piersiową (od przodu i tyłu). W porażeniach typu wydechowego z towarzyszącym mu skurczem przepony okład dajemy na dolną część klatki piersiowej, plecy i brzuch.

Leczenie parafiną

Jednym ze środków używanych do leczenia ciepłem jest ogrzana parafina. Okład przygotowujemy z parafiny stałej, bezwodnej, chemicznie czystej, o określonym punkcie topliwości (50,5—57,8°C). Parafina posiada dużą pojemność cieplną i małe przewodnictwo, tzn. że powoli oddaje swe ciepło, długo je utrzymując. Dlatego można bez ubocznego szkodliwego działania, z zachowaniem jednak stopniowania, stosować wysoką temperaturę parafiny od 50—54 do 60°C.

Przygotowanie parafiny. Zasadniczo należy ogrzewać parafinę używając dwóch naczyń. Jedno z nich wypełniamy wodą i do tego naczynia wstawiamy drugie o podobnym kształcie, lecz mniejsze. Obydwa naczynia stawiamy na płytce elektrycznej. Ogrzana woda oddaje stopniowo swe ciepło parafinie, dzięki czemu nie dochodzi do nadmiernego ogrzewania parafiny, co mogłoby powodować zmiany chemiczne w budowie ciał tłuszczowych wchodzących w jej skład. Do parafiny stałej dodajemy niewielką ilość parafiny płynnej (20—40 gramów parafiny płynnej na 1 kg parafiny stałej). Dodanie płynnej parafiny zmniejsza łamliwość i kruchość okładów.

W nowoczesnych urządzeniach z termostatem parafina ogrzewana jest przy pomocy elektrycznych grzejników.

W dużych ośrodkach leczniczych do ogrzewania parafiny służą specjalne tanki (zbiorniki) o pojemności około 20 litrów. Tank zbudowany jest z metalu o podwójnych uszczelnionych ścianach i zakryty pokrywą. Przestrzeń pomiędzy ścianami wypełniona jest olejem. Olej doprowadzamy specjalną rurką metalową znajdującą się na bocznej ściance tanku. W przestrzeni olejowej przebiegają rurki metalowe połączone z dopływem gorącej pary wodnej. Specjalny zawór służy do regulowania dopływu pary. Gorące rurki parowe ogrzewają olej, ten zaś z kolei ogrzewa parafinę znajdującą się w tanku. Urządzenie powyższe pozwala otrzymywać odpowiednią temperaturę parafiny bez uszkodzenia jej właściwości skutkiem nadmiernego przegrzewania.

Parafina może być używana do zabiegów wielokrotnie, ponieważ przez ogrzewanie uzyskuje się jej sterylizację. Do parafiny używanej należy stale dodawać niewielkie ilości parafiny świeżej, aby zachowała swe właściwości.    ^

Po pewnym okresie czasu, zależnym od ilości zabiegów, parafina zo-staje zanieczyszczona tłuszczem skórnym, potem i masami złuszczonego naskórka, należy ją więc wymienić na nową.

Sterylizacja parafiny polega na ogrzaniu jej do 82—93°C, po czym należy ją ostudzić. Gdy na ogrzanej powierzchni wystąpi cienka warstwa ściętej parafiny, wykazuje ona temperaturę zbliżoną do punktu jej topliwości (50,5—57,8°C). Temperaturę parafiny przed zabiegiem

39