87780 ScannedImage 35

68

s*koły, która kształciła adeptów według klasycznego wzorca studiów, a więc serwowała wiedzę wszelaką mającą byó dobrym wprowadzeniem do filozofii i wszystkich dziedzin nauki. To nie przypadek, że tu właśnie już w interesującym nas okresie, nawiązując do dawnych tradycji rozwinie się wspaniale chrześcijańska egzegeza biblijna, a w niedalekiej przyszłości właśnie Aleksandria wraz z Antiochią staną się największymi centrami myśli teologicznej starożytnego świata.

Świat ów, czyli terytoria cesarstwa rzymskiego, obejmującego około. 313 r. cały basen Morza Śródziemnego, w tym Orient aż po rejony Eufratu, był u schyłku omawianego okresu widownią coraz silniejszej i skuteczniejszej ekspansji chrystianizmu. I choć jego wyznawcy nie uzyskali jeszcze w cesarstwie przewagi (więcej ich było na ?/schodzie niż na Zachodzie), Konstantyn Wielki dostrzegł jego siłę i związał z nim swoją polityczną przyszłość.

1. Struktura or>

a. Wybory przełożonych gminy Cyprian, listy, s. 229 n.

List 67 /z r. 254/ Cyprian i inni duchowni do kleru hiszpańskiego.

i to pochodzi z nakazu bożego, aby kapłan był wybierany w obecności^ludu,. na oczach wszystkich i był uznany^ za godnego i uzdolnionego zdaniem i świadectwem ogółu, jak to Pan w księdze Liczb rozkazuje Mojżeszowi ... Wobec całego ludu Bóg każe mianować kapłana i tym naucza i wskazuje, że ustanowienie kapłanów winno byó podejmowane tylko w porozumieniu z ludem, przy tym obecnym, aby w jego obecności występki złych były wykrywane lub zasługi dobryoh sławione, i że wybór jest słuszny i odpowiadający prawu, jeśli głosem i zdaniem wszystkich został zbawiony. To według nauki bożej jest później również zachowywane w Dziejach Apostolskich, czytamy, że gdy szło o wybór biskupa na miejsce Judasza, powiedziano: ^MP o wstał Piotr wpośród uczniów, była bowiem cała rzesza zebrana". Widzimy, że apostołowie nie tylko przy ustanawianiu biskupów i kapłanów, lecz i diakonów tego się trzymali (*>•)

5. Toteż stosownie do nauki bożej i praktyki apostołów należy przestrzegać i zachowywać to, co.u nas i prawie we wszystkich prowincjach jest zachowywane, odnośnie należytego ustanowienia zwierzchnika. DoJLu-du, który ma go otrzymać, przybywają pobliscy biskupi tejże prowincji 1 zostaje wybrany biskup w obecności ludu, który życie poszczególnych zna doskonale i zdaje sbbie~"sprawę z postępowania każdego. Widzimy, że to samo u was było przy wyborze Sabina, naszego kolegi, który został wybrany głosem wszystkich wiernych i zdaniem biskupów,.. Przekazano mu urząd biskupi i w miejsce Bazylidesa rękę na niego położono

Didaskalia, czyli katolicka nauka dwunastu apostołów, s, 319.

IT, Duszpasterz wybrany na stanowisko Ibiskupa, ]ą zatem naczelnika kolegium prezbiterów w jakiejkolwiek gminie kościelnej, ma być człowiekiem pod każdym względem prawym 1 nieposzlakowanym, co najmniej 50-let-nim, wolnym już od lekkomyślnych wybryków wieku młodzieńczego i pokus szatańskich, łatwo narażających się na obmowy ze strony fałszywych braci..* Jeśli to możliwe, powinien biskup mieć dostateczne wykształcenie ogólne, aby potrafił nauczać; o ile zaś jest człowiekiem prostym, musi przynajmniej znać dobrze PiBino Sw. Powinien też mieć odpowiedni wiek. Gdyby jednak w jakiejś małej gminie kościelnej nie było nikogo wśród starszych, kto by posiadał wiedzę i zalety wymagane od piastuna urzędu biskupiego, a był natomiast człowiek młody wprawdzie, lecz według powszechnej opinii godny episkopatu, bo choć nie latami, ale łagodnością i równowagą charakteru dorównuje starym, wówczas można bez skrupułów urządzić głosowanie i jeśli tylko wszyscy się zgodzą, wyświęcić na biskupa (. •.)

Tak więc wkładając na kogoś ręce celem udzielenia mu święceń biskupich, należy /wpierw/ zbadać, czy ten człowiek prowadzi się przyzwoicie pod względem obyczajów, czy ma przyzwoitą i wierzącą żonę, ozy dzieci wychowuje i kształci w bo jaźni Bożej, czy wreszcie wszystkich swych domowników trzyma w karbach* .budząc w nij^h_szacunek i respekt; jeśli bowiem nie może sobie poradzić z własną familią i zmusić jej do posłuszeństwa, to jakże można się spodziewać, że będą mu podlegli i posłuszni ludzie, nie należący do jego domu? Trzeba też stwierdzić, czy nie skalał się czymś w sprawach świeckich oraz czy nie ma jakiejś ułomno^g^ fizycznej, bowiem napisano: "Baczcie, iżby bez zmazy był ten, kogo macie uczynić kapłanem; a dalej, czy nie unosi się zbyt łatwo gniewem... czy wreszcie jest litościwy, uczynny, pełen miłości względem drugich (...)

b. Biskup Rzymu 1 jego kompetencje

Cyprian, Listy, s. 145 - 147, 188, 230, 254, 273 n.

List 55 /z r. 252/ Cyprian pozdrawia Bwego brata Antoniusza

6. Skoro jednak skończyło się prześladowanie ... wielu biskupów, których nienaruszona wiara 1 opieka Pana zachowała nieskalanych, zebrało