88054 Re exposure of DSC03240

Kanofinu, odaytal w imienia króla zebranym posłom greckim jeden z fóar. Jboi Artakserksee uważa za sprawiedliwe, ażeby grody tn^dąjąNą w Aqp należały do niego, z wysp zaś Kladzomenąj i Cypr; ażeby pozostałej greckie, zarówno małe jak i wielkie, miały nadal samorząd s wyjątkiem Łeu*. fmbros i Skyros, gdyż te, jak było sa dawnych lat, powinny być wiunci^ Ateeczykow. Ktokolwiek zaś pokoju tego nie przyjmuje, z tymi ja z pomocą którzy wraz ze mną tego samego pragną, będę wojował na ziemi i os mu*, okrętami i pieniędzmi” (tłum. W. Klinger).

Tak więc traktat ten sankcjonował perskie zwierzchnictwo nad miska* greckimi w Aąji Mniejszej i zobowiązywał Greków do respektowania suadj powszechnej autonomii. Gwarantem pokąju był król perski i należy to oinać* ogromny sukces jego dyplomacji, Perąja otrzymywała bowiem prawo mianuii mą w wewnętrzne sprawy greckich poleis. Prawo interwencji zbrojnąj prredwkt waryetkim poltia, które nie zaakceptują postanowień pokoju, przyznano Spanie

Co w praktyce oznaczała dla Greków zasada powszechną) autonomii? Oto z jej zastosowania wynikała konieczność rozwiązania istniejących zwiątUr, ponieważ żadne państwo nie mogło podlegać innemu. Wszystkie poltis powiaty młóć też zagwarantowane prawo do swobodnego stanowienia praw i wyboru rządów. Z przytoczonego traktatu wynika, że zasada ta nie dotyczyła jednak wszystkich poima w równym stopniu, Ateńcsykom pozwolono zachować kontrole nad wyspami Lanmos. Imbros i Skyros leżącymi na szlaku nad Morze Csena. Postanowienie o respektowaniu autonomii nie dotyczyło również Sparty.gdji w innym przypadku musiałaby aoetać rozwiązana symmachia peloponeska.

Trfw i rozpad symmachii spartańskiej

Uznania warunków pokąju królewskiego odmówiły przede wszystkim Teby, która aootały zobowiązane do rozwiązania Związku Beockiego. W taj sytuacji dparta wykorzystując uprawnienia nadane jej przez Wielkiego Króla rozpoesd* przeciwko nim działania

Wojna sa Związkiem Deockhn okazała się wyjątkowo długa i obfitował* w dramatyczna rrf^mmy w pcdożsnfn obu walczących stron. W latach 384-379 Łanedaiwończycy okupowali nawet tebaśaki akropol, Kadmeę, a do 874 r. pa* na termie Beoęji znajdowały się spartańskie garnizony. W 871 r. p.n.e. Wd carycy położyli jednak kras spartańskiej hegemonii w Grecji. Do decydując*!® starcia doszło pod Leuktrami w Beoęji. Przebieg tąj zwycięskiej dla Teb bitą) wart jssż kUku słów komentarza, gdyż zastosowane wówczas innowacje taktya oe miały wpływ na rozwój greckiej astuid wojennej.

Wcdekaari symmachii spartańskiej dowodził miody król Kłeombrotoe,« »* Weis armii bsniiHąJ stali dwąj wybitni wodzowie J politycy tebańscy. Pelopśto i Epamiaondae. Autorem zwycięstwa nad Spartą był ten drugi. Wojska stand? ■a igunlnle.    też w bitwie można było utyć jazdy, którą obie stnsf

ustawiły przed frontem hoplitów. Peloponezyjczycy zachowali tradycyjny szyk falangi, w którym gita uderzeniowa obydwu skrzydeł była mniej więcej równa. Epaminondaa natomiast zmodyfikował uat awienie falangi. Najlepszych hoplitów postawił na lewym skrzydle w kolumnach Uczących aż 50 ludzi, za nimi na czele elitarnej jednostki zwanej •świętym hufcem" postawił Pelopidasa. Tylko prawe skrzydło zachowało tradycyjną głębokość szyku - 8 hoplitów. Hoplici na lewym, wzmocnionym skrzydle otrzymali rozkaz atakowania z większą szybkością, w efekcie czego powstał szyk ukośny. Innym oryginalnym posunięciem Epaminondasa było ustawienie falangi w odległości 50 stóp za jazdą i taka odległość miała być uchowana przez cały czas ataku. Dotychczas hoplici oczekiwali na wynik starda jazdy i dopiero atakowali. Teraz posuwąjąc się w niewielkiej odległości za łomnicą nie dali przeciwnikowi czasu na uporządkowanie szeregów. .Święty hufiec* atakował natomiast w pewnej odległości za główną kolumną, dzięki czemu Pelo-piiłsB miał pełny przegląd sytuaąji i mógł wybrać optymalny moment do bezpośredniego uderzenia. Do perfekcji ten sposób walki doprowadzili królowie macedońscy Filip i Aleksander.

Klęska Spartan pod Leuktrami spowodowała ogromny wzrost napięcia na Peloponezie. W wielu ośrodkach doszło do antyspartańskich wystąpień; w Man-tinei demokratom udało się nawet przejąć władzę i wraz z Tegeą utworzyli wrogi wobec Sparty Związek Arkadyjski, do którego następnie dołączyły Argos i Elida. Państwa te obawiąjąc się odwetu Sparty wezwały na pomoc Epaminondasa.

W latach 370-369 Tebańczycy dwukrotnie wyprawiali się na Peloponez. Agesilaos obawiąjąc się bezpośredniego ataku na Spartę zwrócił się nawet do helotów obiecując wolność tym, którzy zgłoszą się do armii dobrowolnie. Do ataku jednak nie doszło, ale działania Epaminondasa doprowadziły do uwolni* nia Mesenii, co dla Sparty oznaczało utratę połowy terytorium i od tąj pory otoczona była przez samych wrogów. Utrata MoeenU i powstanie Związku Arkadyjskiego spowodowały rozpad symmachii spartańskiej.

Nagły wzrost potęgi Związku Beockiego stanowił poważne zagrożenie dla Aten. Utraciły one nie tylko wpływy w Grecji środkowej, ale po przystąpieniu Teb do budowy właanąj floty poczuły się również zagrożone na morzu. W niebezpieczeństwie znalazły się przede wszystkim ateńskie statki kierujące się ku Morzu Czarnemu, skąd pochodziła większość zboża niezbędna do wyżywienia miasta. Nie więc dziwnego, że to Ateńczykom zależało najbardziej na powstaniu siinąj koalicji antytebańskiej.

'tymczasem Teby odniosły duży sukces dyplomatyczny. Po stronie Beotów opowiedział się bowiem król perski, który na spotkaniu z greckimi posłami w Suzie w 387 r. odnowił pokój królewski. Decyzją króla usankcjonowane zostało oderwanie Mesenii od Sparty, a Ateńezycy mieli całą swoją flotę wycofać do portów.

Hegemonia te bańska okazała się jednak nietrwała. Jej los rozstrzygnął się * 368 r. p.n.e. pod Mantineją na Peloponezie, gdzie armia beocka stawiła czoło koalicji państw greckich z Atenami i Spartą na czele. Epaminondaa s drobnymi arianami zastosował taktykę, która przyniosła mu sujrass pod Leuktrami. I tym

321