88252 Zoologia#

Bez tytułu

owsa, bobiku, koniczyny, lucerny, cebuli). Nicienie nie porażają wiązek naczyniowych, lecz umiejscawiają się w tkance miękiszowej, gdzie odżywiają się sokami komórek. Enzymy wydzielane przez nicienie do tkanek powodują w nich daleko idące zmiany, wśród których nadmierne powiększanie się komórek wydaje się odgrywać decydującą rolę dla nicieni w roślinie. W roślinie larwy dochodzą do pełnej dojrzałości. Po kopulacji samice składająjaja (1 samica - nawet kilkaset), z których po 5 - 7 dniach wychodzą larwy; po dalszych linieniach przekształcają się one w osobniki dorosłe. Całkowita długość cyklu trwa w zależności od temperatury, a także od gatunku rośliny - od 19 do 30 dni. W roślinie rozwijają się także następne pokolenia. Część larw z każdego pokolenia wychodzi zwykle z rośliny do gleby, skąd atakuje inne rośliny. Gdy nie znajdą rośliny, do której mogłyby wniknąć, a będą w środowisku suchym, wówczas zapadają w stan życia utajonego. Jeśli będą w środowisku wilgotnym to po wyczerpaniu zapasów pokarmowych giną. Larwy w stanie życia utajonego mogą przetrwać bardzo długi okres (nawet 28 lat).

b)    Węgorek truskawkowiec - powoduje deformację rośliny, zanik włosków na łodygach i ząbków na liściach. Na truskawkach może mieć 10 pokoleń. Osobniki węgorka truskawkowca wędrują po roślinie w cienkich błonkach wody pokrywających ją, wzdłuż łodygi, ku górze. Początkowo nicienie żyją jako pasożyty zewnętrzne w zwiniętych listkach rozety i rozłogów truskawek, wokół wierzchołków wzrostu, żywiąc się sokami komórek delikatnej tkanki. Następnie nicienie wnikają do wnętrza tkanek roślinnych, prowadząc dalej tryb życia właściwy pasożytom wewnętrznym. Niekiedy faza pasożytowania zewnętrznego nie występuje, a nicienie wnikają od razu do wnętrza tkanek. Szkodnik ten wnika do liści głównie przez szparki oddechowe lub zranienia. Rozmnażanie nicieni odbywa się wewnątrz tkanki roślinnej. Długość cyklu rozwojowego nicienia wynosi około 14 dni. Nicień ten może mieć wiele pokoleń w ciągu roku.

c)    Węgorek chryzantemowiec - może mieć do 10 pokoleń na rok. Najłatwiej zaobserwować go na jesieni, gdy pojawiają się chryzantemy doniczkowe. Powoduje na roślinach brązowe plamy ograniczone zielonymi nerwami. Poza chryzantemami może porażać także truskawki. Główną przyczyną porażenia chryzantem jest użycie rozsady lub sadzonek już porażonych przez nicienie. Znacznie rzadziej duże rośliny porażane są przez nicienie, które atakują je z gleby. Wraz z rosnącą rośliną nicienie wędrują po łodydze w cienkiej błonce wody przykrywającej ją, głównie na dolnej stronie liści. Wewnątrz liści nicienie odżywiają się zawartością komórek. Nicienie mogą rozwijać się na roślinie lub wewnątrz niej. Zapłodniona samica składa bardzo dużą ilość jaj, z których - przy sprzyjających warunkach - już po 14 dniach powstać może nowe pokolenie. W ciągu lata może wydać 10 pokoleń. Dorosłe nicienie często zwijają się w suchych oraz obumarłych liściach i w ten sposób mogą przetrwać ponad 2 lata. Gdy tak zakażone części rośliny trafią do wilgotnej gleby, nicienie wychodzą z nich do gleby. Zimowanie nicieni odbywa się głównie w naziemnych częściach roślin matecznych, rzadziej w glebie.

d)    Mątwik ziemniaczany - najczęściej występuje 1 pokolenie na rok. Są typowymi szkodnikami korzeniowymi (glebowymi). Porażają rośliny psiankowate. Samce i larwy mają kształt nitkowaty, natomiast samice - cytrynkowaty. Cykl życiowy: mątwik ziemniaczany zimuje w postaci cyst, a więc właściwie zimują larwy. Na wiosnę rośliny psiankowate wydzielają substancje powodujące wychodzenie larw, które następnie przytwierdzają się do korzenia. Po kilkakrotnym linieniu larwy przekształcają się w samce odrywające się od rośliny oraz samice na stałe przytwierdzone do korzenia za pomocą aparatu gębowego. Po zapłodnieniu samica składa do swego wnętrza jaja. Wówczas ciało jej staje się kształtu cytrynkowatego i koloru złotego, obumiera i zimuje. Po wylęgnięciu z jaj, larwy inwazyjne wnikają do korzenia. Mątwik ziemniaczany jest szkodnikiem kwarantannowym to znaczy porażone przez niego rośliny muszą być wykorzystane we własnym gospodarstwie, nie mogą zostać sprzedane. Może on powodować straty do 80% plonu. Próg szkodliwości mątwika wynosi 500-1000 larw/100g gleby lub 100 cyst/100g gleby. Mątwik ziemniaczany rozwija się gdy temperatura gleby wzrośnie powyżej 10C. Cysty mogą przebywać w glebie bardzo długo. Na wiosnę, gdy temperatura gleby osiągnie ok. 10 - 120C, ze znajdujących się w glebie cyst zaczynają wychodzić larwy. Masowe ich wychodzenie następuje przy temperaturze 15 - 200C. Na wychodzenie larw z cyst duży wpływ mają warunki środowiska, głównie temperatura i wilgotność gleby. Korzenie roślin żywicielskich mątwika stymulują wychodzenie larw z cyst. Wszystkie larwy jednak nie opuszczają cyst w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego (1 roku), a nawet w ciągu kilku lat. Nawet po 20 latach leżenia w ziemi cysty mątwika ziemniaczanego mogą zawierać żywe larwy. Samica w czasie swego rozwoju, zmieniając barwę z brązowej na brunatną przechodzi przez stadium złoto żółtego zabarwienia, które sprawia, że samice są łatwe do zaobserwowania na korzeniach roślin. Długość rozwoju samicy mątwika ziemniaczanego wynosi - w naszych warunkach klimatycznych - 53 do 75 dni, w zależności od momentu wniknięcia larwy do korzeni, od warunków środowiska itp. Rozwój samca przebiega szybciej, 36 - 42 dni. Mątwik ziemniaczany ma zasadniczo w polu tylko 1 pokolenie w ciągu roku, ale w sprzyjających warunkach rozwinąć się może także drugie pokolenie; nie ma ono jednak znaczenia jeśli chodzi o szkodliwość w stosunku do ziemniaków. W szklarniach natomiast, rozwinąć się może kilka pokoleń w ciągu roku. Mątwik ziemniaczany nie może rozwijać się bez rośliny żywidelskiej. Larwy bowiem, które wyjdą z cyst do gleby, a nie trafią na korzenie, na których mogłyby żyć, giną z głodu po upływie około 1 roku; czerpią w tym czasie pokarm z zapasów nagromadzonych w ciele.

e)    Mątwik burakowy - tworzy 1-2 pokoleń na rok. Zimuje w postaci jaj umieszczonych wewnątrz ciała obumarłej samicy. Jego cykl życiowy jest taki sam jak mątwika ziemniaczanego z małym wyjątkiem: w przypadku korzystnych warunków samica wytwarza galaretowaty woreczek do którego składa jaja, z których następnie wylęgają się larwy; w ten sposób powstaje drugie pokolenie. Mątwik burakowy powoduje zmniejszenie korzenia i wytwarzanie brody korzeniowej (mały korzeń spichrzowy i dużo korzeni przybyszowych). Może porażać również kapustę. Larwy mątwika burakowego są najbardziej ruchliwe w glebie w temperaturze 21 - 260C. Obecność korzeni szeregu roślin żywicielskich w glebie stymuluje wychodzenie larw z cyst, mimo tego nie wszystkie larwy wychodzą z cyst w ciągu pierwszego roku. Cysty mątwika burakowego mogą zachować żywotność ok. 10 lat. Pewna ilość larw wychodzi z cyst co roku pod wpływem działania czynników środowiska nawet przy braku roślin stymulujących to wychodzenie. Samica mątwika burakowego zmieniając barwę z białej na brunatną, nie przechodzi przez stadium barwy złotożółtej. U wielu samic tkwiących na korzeniach można obserwować w tylnym końcu ciała mały, galaretowaty woreczek; do tego woreczka samica składa od kilkunastu do kilkudziesięciu jaj (czasem może ich złożyć ponad

100). Gdy warunki środowiska są sprzyjające, wówczas larwy wychodzą z woreczka do gleby jeszcze za żyda samicy, dając początek nowemu pokoleniu mątwika. Całkowita długość cyklu rozwojowego samicy mątwika burakowego zależy w dużym stopniu od warunków środowiska: waha się od 30 do 56 dni. Liczba pokoleń mątwika, które mogą rozwinąć się na burakach w ciągu roku jest różna; w naszych warunkach klimatycznych rozwijają się zwykle 2 pokolenia: pierwsze w okresie pomiędzy 15.VI, a 15.VII, drugie 2 -15.VIII, a 15.IX. Na rzepaku ozimym - 2 pokolenia. Na gorczycy i rzepaku jarym -1 pokolenie.

Rodzaj: Meloidogyne

Na wiosnę z jaj, znajdujących się w naroślach lub złożonych przez samicę do galaretowatych woreczków, wychodzą larwy. Są one lawami drugiego stadium, pierwsze bowiem linienie odbywa się w jaju. Larwy mątwików korzeniowych są bardzo podobne do larw nicieni z rodzaju Heterodera. Larwy mątwików korzeniowych mają sztyleciki dł. 10 -11 mikrometra. Wychodzenie larw z narośli jest ułatwione wówczas, gdy narośla rozpadają się w glebie pod wpływem czynników środowiska. Wnikanie larw do korzeni roślin, tworzenie się komórek olbrzymich w zaatakowanych tkankach oraz dalszy rozwój larw w korzeniach roślin przebiega podobnie jak u Heterodera. Enzymy wydzielane przez larwy do tkanek powodują silne rozmnażanie się komórek, w wyniku czego powstają narośla. Samice mątwików korzeniowych nie tworzą cyst. Mogą rozwijać się albo całkowicie wewnątrz narośli lub też tylna część ciała samicy wystawać może na zewnątrz korzenia, a wówczas typowa narośl może się nie utworzyć. W tym przypadku tylna część ciała samicy pokryta jest

Strona 2