89238 na dz z pol021

44

Drugim z podstawowych działów gospodarki była hodowla zwierząt. Liczne kości zwierzęce znajdowane w warstwach kulturowych ludzkich osiedli pozwalają nam odtworzyć strukturę hodowanych stad. Podobnie jak i poprzednio hodowano bydło, świnie, owce i kozy oraz psy. Ważną rolę w gospodarczej działalności człowieka odgrywały tradycyjne sposoby zdobywania żywności, a więc zbieractwo, łowiectwo i rybołówstwo.

Wielorodzajową gospodarkę młodszych faz epoki brązu charakteryzowała zdolność do wykorzystywania rozmaitych stref ekologicznych przy stopniowo jednak dostrzegalnej preferencji do eksploatowania środowisk określonego typu. Rozmieszczenia pozostałości osad stałych świadczą, iż były to przede wszystkim tereny dolin. Tam właśnie zakładano ogrody oraz sytuowano strefy upraw zaroślowo-odłogowych. Na zapleczu wysoczyzno-wym i w położonych tam dolinach małych cieków stosowano bardziej ekstensywne formy gospodarki produkcyjnej, jak uprawy leśno-odłogowe i wędrowne wy'pasy zwierząt.

Mimo w}'raźnie dostrzegalnej intensyfikacji działań gospodarczych, zwłaszcza w zakresie uprawy ziemi, baza narzędziowa w' młodszych fazach epoki brązu uległa nieznacznym tylko przeobrażeniom. Nadal przy uprawne ziemi wykorzystywano wszystkie znane wcześniej narzędzia. Obserwujemy natomiast wyraźne zmiany w zakresie preferencji surowców wykorzystywanych w gospodarce domowej. Największe znaczenie miało niewątpliwie drew^rno, a jego obróbka stała się jedną z najważniejszych umiejętności technicznych. Z drewna wznoszono domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze. wykonywano szereg narzędzi pracy, zwłaszcza rolniczych, budowano fortyfikacje grodów, mosty i groble. Drewnem wreszcie moszczono ulice w' osadach zakładanych na podmokłym podłożu, wykładano podłogi w domostwach. z drewna budowano łodzie i wozy. Wykorzystywano w tym czasie różne gatunki drzew, między innymi: brzozę, dąb, jesion, olchę, sosnę, świerk i topolę. Do obróbki drewna używano siekier kamiennych i brązowych oraz dłut. Opanowano umiejętność drążenia i dłubania, stosując w tym celu zarówno ogień, jak i różnego rodzaju narzędzia. Wykonywano w ten sposób łodzie - dłubanki, jak i niecki, czerpaki, łyżki. Z drewna sporządzano także trzonki do narzędzi, drzewce do broni, przedmioty domowego użytku.

Drugim niezwykle ważnym surowcem był brąz. Docierał on na obszary ziem polskich głównie w postaci gotowych wyrobów. Miejscowa ludność przetapiała złom brązowy i odlewała nowe wyroby: narzędzia, broń, ozdoby i części stroju. Z obszarów dzisiejszych ziem polskich znamy różne typy form odlewmiczych, a więc zarówno jamowe, jak i wieloczęściowe -muszlowe, wykonywane z kamienia lub brązu (ryc. 5).

^Ryc- Przykłady różnego typu form odlewniczych służących do produkcji przedmiotów z brązu: a - kamienne; b - gliniane. Za W. Śmigielskim i J. Foglem