89618 obraz0 (42)

ZEJŚCIE DO PIEKIEŁ I INICJACJE BOHATERSKIE Część poprzedniego rozdziału poświęciliśmy inicjacyjnym obrzędom re-gressus ad Hterum implikującym symboliczną przemianę kandydata w embrion. We wszystkich tych kontekstach powrót do Matki oznacza powrót do Wielkiej Matki chtonicznej. Inicjowany zostaje po raz wtóry urodzony w łonie Terra Mater. Powiedzieliśmy jednak, że istnieją inne mity i wierzenia, w których ten temat inicjacyjny prezentuje dwa nowe elementy(HT)bo-hater wchodzi do brzucha Wielkiej Matki chtonicznej bez cofania się do jtanu embrionalnego;(2JZprzedsięwzięcie to jest szczególnie niebezpieczne. Pewien mit polinezyjski'z^owodzeniem ilustruje ten typ inicjacyjnego regressus.; Marny wielki bohater maoryski, po bogatym w przygody życiu powraca dó "ojczyzny, do swej babki Hine-nui-te-po, Wielkiej Damy (Nocy). Znajduje ją uśpioną i, zdarłszy pospiesznie swoją odzież, wchodzi do ciała olbrzymki. Przechodzi przez nią bez przeszkód, ale gdy przygotowuje się do wyjścia z niej, to znaczy połowę ciała ma jeszcze w ustach olbrzymki, towarzyszące mu ptaki wybuchają śmiechem. Przebudzona nagle Wielka Dama (Nocy) zaciska zęby i rozpoławia bohatera, który umiera. Z tego też powodu, mówią Maorysi, człowiek jest śmiertelny; gdyby Maui zdołał wyjść cało z ciała babki, ludzie staliby się nieśmiertelni¹.

Babka Maui to Terra Mater.YWchodzenie do jej brzucha to zstępowanie żywcem w podziemne głębiny, to znaczy do Piekieł. \Chodzi więc o taki descensus ad inferos, jaki poświadczony jest na przykład w mitach i sagach V... starożytne go Wschodu i świata śródziemnomorskiego. Wszystkie te mity i sagi mają zatem strukturę w pewnej mierze inicjacyjną: schodzenie żywcem, do Piekieł,-,stawianie czoła potworom i demonom. piekielnym to ^przechodzenie próby, inicjacyjne!- Dodajmy, że podobne, osobiste zstąpienia do.Tiekieł są..specyficznym elementem inicjacji bohaterskich zmierzają-cych do zdobycia cielesnej nieśmiertelności. Oczywiście, mamy tu mito-MogięTmcjacyjną, a nie właściwe obrzędy - ale dla zrozumienia zachowania religijnego mity są często cenniejsze od obrzędów. Albowiem to mit najpełniej objawia głębokie, często nieświadome pragnienie człowieka religijnego.

We wszystkich tych kontekstach Wielka Matka chroniczna przejawia się przede wszystkim jako Bogini ŚmiercTl) Władczym zmarłych^ znaczy to, że "przećłśtawTa aśpekty groźne i agresywne. W mitologii pogrzebowej z Male-kuli przerażająca Postać kobieca, która nazywa się Temes lub Lev-hev-hev,

Por. M. Eliade, Mity, sny i misteria, s. 232 nn.