obraz5 (17)

zejście do Piekieł, jak i wniebowstępowanie (zasadnicze tematy: pokawałkowanie ciała i odnowienie wnętrzności; wspinanie się na drzewa); g) motyw, który można nazwać „paradoksalnym”, ponieważ chodzi zasadniczo o próby niepojmowalne na poziomie doświadczenia ludzkiego (próby typu symplegad). Prawdą jest, że próby-symplegady stanowią w pewien sposób integralną część wszystkich poprzednich patterns (z wyjątkiem oczywiście pierwszego); można jednak w tym przypadku mówić o motywie „paradoksalnym”, ponieważ potrafi on odrywać się od kompleksu rytualnego i jako symbol spełniać istotną funkcję w mitach i folklorze: przede wszystkim funkcję odsłaniania struktur ostatecznej rzeczywistości i Ducha.

6)    Jak stwierdziliśmy, w tej samej kulturze może współistnieć kilka scenariuszy inicjacyjnych. Taka wielość może się tłumaczyć historycznie przez kolejne wpływy wywierane z biegiem czasu na daną kulturę. Ale należy również liczyć się z metakulturowym charakterem inicjacji: te same motywy inicjacyjne odnajdujemy w snach i życiu imaginacyjnym zarówno człowieka nowożytnego, jak i prymitywnego. Powtórzmy: chodzi o doświadczenie egzystencjalne, konstytutywne dla kondycji ludzkiej. Oto dlaczego zawsze możliwe jest ożywienie archaicznych schematów inicjacyjnych w społeczeństwach wysoko rozwiniętych.

7)    Nie można rzec, aby przy przechodzeniu od jednego tematu inicjacyjnego do drugiego następowała „rewolucja”, aby jakiś temat genetycznie pochodzi! od poprzednika, czy wreszcie, aby jakiś temat był wyższy od innych. Każdy z nich stanowi samowystarczalny wytwór. Jednakże zauważyć należy, że intensywność dramatyczna scenariuszy inicjacyjnych zwiększa się w kulturach bardziej złożonych; to właśnie w takich kulturach pojawiają się wypracowane scenariusze, maski, próby okrutne i przerażające. Wszystkie te innowacje mają na celu uczynienie doświadczenia rytualnej śmierci bardziej patetycznym.

8)    Już w kulturach archaicznych śmierć inicjacyjna uzasadniana jest mitem o początku, który można streścić następująco: pewna Istota nadprzyrodzona spróbowała „odnowić” ludzi, zadając im śmierć, aby potem wskrzesić ich „zmienionymi”; z jakiegoś powodu ludzie zabili tę Istotę nadprzyrodzoną, następnie jednak celebrowali wokół tego dramatu tajemne obrzędy; dokładniej, nagła śmierć Istoty nadprzyrodzonej stała się centralnym misterium, reaktualizowanym przy okazji każdej nowej inicjacji.

183