DSCF5303

2.5.2. Czynniki wpływające na fotosyntezę

Światło

Światło jest bezpośrednim źródłem energii dla procesu fotosyntezy, w któryś zasadniczą rolę odgrywa chlorofil. Ogólna zawartość chlorofilu w suchej masie rośliny wynosi około 1%. Synteza chlorofilu zależy ponadto od zaopatrzenia * składniki pokarmowe i od czynników genetycznych. Zawartość chlorofilu znacznie się zmienia w zależności od genotypu i warunków środowiskowych. W przecig. nych warunkach roślina ma zwykle więcej chlorofilu, niż jest to potrzebne do sprawnego przebiegu fotosyntezy. Warunki silnie obniżające zawartość chlorofili w tkankach roślin (niedobór azotu, żelaza, wody, światła) mogą wpływać ujemnie na intensywność fotosyntezy i ograniczyć produktywność roślin.

Światło jest bardzo ważnym czynnikiem oddziałującym nie tylko na przebieg fotosyntezy, lecz także na wiele innych procesów ważnych dla wzrostu roślin, przy czym duże znaczenie ma zarówno długość dnia, jak też intensywność światła. Jednocześnie jest ono w małym stopniu wykorzystywane przez rośliny, co wynika, między innymi, z selektywnego pochłaniania światła przez chlorofil.

W warunkach zaciemnienia słaba fotosynteza nie kompensuje oddychania. Gdy' zwiększa się natężenie światła, intensywność fotosyntezy rośnie. Moment, w którym fotosynteza równoważy oddychanie, nazywa się punktem kompensacyjnym.;. Większość roślin osiąga go przy naświetleniu 1—2 tys. luksów. W przeciętnych warunkach produkcyjnych w ciągu dnia niektóre rośliny osiągają punkt kompensacyj-j ny przy 27 luksach, niektóre dopiero przy 7,5 tys. luksów.

Tylko w bardzo niekorzystnych warunkach siedliskowych (np. podczas suszy) punkt kompensacyjny może zostać osiągnięty w ciągu dnia. Czynnik światła w wa-_; runkach produkcyjnych nie powinien wpływać ograniczająco na rozwój roślin, po-] nieważ intensywność naświetlania w słonecznym dniu wynosi 80—100 tys. luksów,] a dla prawidłowego przebiegu fotosyntezy wystarcza 20—30 tys. luksów.

Optimum świetlne dla poszczególnych gatunków i odmian roślin zależy od temperatury, stężenia C0₂ w powietrzu i warunków środowiskowych. Pod tym względem można podzielić rośliny na światłolubne (kukurydza, burak, soja, lucerna, słonecznik) i cieniolubne. Stosunkowo dobrze znoszą zacienienie, szczególnie w początkowych fazach rozwoju, rośliny uprawiane jako wsiewki w zboża (koniczyna czerwona, seradela, niektóre gatunki traw).

Stosunki świetlne nie tylko wpływają bezpośrednio na proces fotosyntezy, lecz także regulują wiele innych procesów życiowych. W warunkach produkcji polowej istnieje wyraźny związek między stosunkami świetlnymi i wodnymi. Działają one zgodnie z prawem czynnika ograniczającego. W okresach o dużej ilości opadów rośliny są dobrze zaopatrzone w wodę, ale czynnik świetlny występuje w minimum. Z opadami jest związane zachmurzenie i obniżenie temperatury.