Image 123

ZAŁOŻENIA MODELU KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

Konkurencja doskonała i monopol pełny są teoretycznymi modelami gospodarki rynkowej, opartymi na szeregu założeń upraszczających. Przypadki przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego oraz monopolu pełnego są bardzo rzadkie w rzeczywistości gospodarczej. Przedsiębiorstwo działające na danym rynku spotyka się często z sytuacją mieszaną, tzn. niektóre elementy rynku odpowiadają doskonałej konkurencji, inne zaś zbliżone są do cech charakterystycznych dla monopolu pełnego.

Założeniem wspólnym dla konkurencji doskonałej i monopolu jest założenie jednorodności produktu. Produkty są identyczne nie tylko z punktu widzenia ich cech fizycznych, ale także z punktu widzenia oceny konsumentów. Kupujący traktują nabywane produkty jako identyczne. W konfrontacji z rzeczywistością gospodarczą założenie to jest bardzo trudne do zaakceptowania. Ten sam telewizor sprzedawany w dwóch różnych sklepach (w centrum miasta i na peryferiach) nie jest produktem identycznym. Cukier wytwarzany w różnych cukrowniach i pakowany w odmienne torebki nie jest produktem jednorodnym. Przykładów tego typu produktów spotykamy bardzo wiele.

Teoria konkurencji monopolistycznej łączy ze sobą elementy modelu konkurencji doskonałej i modelu monopolu pełnego. Koncepcję konkurencji monopolistycznej zawdzięczamy dwóm wybitnym ekonomistom: Edwardowi H. Chamberlinowi oraz Joan Robinson.

Model konkurencji monopolistycznej opiera się na czterech, podstawowych założeniach:

(1)    Produkty na rynku są zróżnicowane i posiadają bliskie substytuty.

Na rynku konkurencji monopolistycznej producenci sprzedają zróżnicowane produkty będące bliskimi substytutami. Dwa proszki do prania, występujące na rynku pod różnymi markami i w różnych opakowanich są odmiennymi produktami, pomimo że ich skład chemiczny może być jednakowy. Dwa ubrania wykonane z tego samego materiału i według tego samego kroju są różnymi produktami, jeśli jedno z nich sprzedawane jest w „normalnym” sklepie odzieżowym, drugie zaś w bardziej ekskluzywnym domu mody. Równocześnie wszystkie, tak zróżnicowane produkty są bliskimi substytutami. Występowanie zróżnicowanych produktów sprawia, iż koncepcja gałęzi przemysłu traci na znaczeniu. W rzeczywistości istnieje tyle przemysłów I tyle rynków, ile jest zróżnicowanych produktów. Tak więc w analizie rynku każdy produkt należy traktować osobno. W rezultacie krzywa popytu przedsiębiorstwa nie jest doskonale elastyczna, lecz przybiera kształt krzywej o nachyleniu ujemnym.

(2)    Swoboda wchodzenia na rynek i opuszczania rynku.

Założenie to jest identyczne jak w modelu konkurencji doskonałej.

(3)    Wielu sprzedających i kupujących.

Podobnie jak w modelu konkurencji doskonałej na rynku konkurencji monopolistycznej występuje wielu producentów (sprzedających) i wielu kupujących.

247