Image00025

Dofldnn Wpjclszke

„jnuK "* • Will fi nad mechanizmami spostrzegania siebie, rów-

.    moIna traktowa,' juko hatlanta nad wpływom aamowledzy na aa.

nie

l^wanw. W wiolu bowiem przypadkach manipuluje »lę wprawdzie treścią .diiiv podmiotu. ale bezpośrednio mierzy »ic behawioralne konaekwen.

_wch manipulacji, ule dokonując już pomiaru zmienionej aamowledzy, a CJ* v

itla.MM-    *® en a zmieniona aamowiedza wywołuje zmiany oh.

rłpwaln* w zachowaniu.

Propoąycj* mechanizmów, dzięki kici rym aamowlodza trwała wpływać mole ¹¹⁰ IdćtlOWame,    doić zróżnicowano l można Je podzielić no

ar i*W‘

Pierwsza grupo koncepcji nawiązuje do dwóch faktów. Po pierwsze,

„l ._Ak prawie kozda struktura poznawcza jeal nie tylko zbiorem informa-

które megii forć przez podmiot wykorzyatane do aterowania własnym działaniem, ale je»t takie ąyatemem, który sam generuje pewne działania podmiotu* peniewai zachodząc* w nim procesy są autonomicznym źródłem napięć tuaty**‘-'7W^,ch' P° drugie, ST zajmuje wyróżnione miejsce w syste-mie poznawczym » lym sensie, te samo wykształcenie filą struktury Ja Jest iródłeni powitych specyficznych napięć inotywacyjttych, które nie są konsek-wencia wykształcaniu się twych struktur poznawczych. Ponieważ koncepcje te wyraźnie podkreślają, że ST me tylko ukierunkowywuje zachowanie,

.ile również sama wzbudza pewne zachowania, postulowany przez nie mecha-ni zm nazwę mee hanl z me m motywowania zachowani a. [

Druga (nys koncepcji nawiązuje do faktu, że ST jest systemem trwa-le zakodowanych treści odnoszących się do własnej osołD* i,tręŚ£j no - po-dobnie jak to jest w przypadku takie każdej innej struktury poznawczej . stanowią podstawę orientacji i zachowania podmiotu. Treści te wpływają zarówno na przetwarzanie aktualnie odbieranych informacji, jak 1 doatar-'czają wskazówek co do wyboru kierunku i sposobu zachowania w danej sytuacji. Postulowany przez le koncepcje mechanizm regulacyjnego oddziały* wanta struktury ja nazwę mechanizmem modyfikowania przebić* g.u zachowania, bowiem z punktu widzenia tego mechanizmu nie jest Utome, jakie czynniki doprowadziły do pierwotnego wzbudzenia tego zachowania. istotny jest tylko fakt, ie zawarte w ST treści modulują jego przebieg.

M achani %nty wpływu struktury ja jjj a^w**^{1 2}*

Trzecia grupa koncepcji uznaje, ta wyróżniany |t»^r«liaf JLr Iuptffw naniu z Innymi orrukturami systemu poznawczego polej* nie trfc# m dzaniu apecyficwjjrglj motywacji, aje równiaz aa spebiissiu *l<t*iółt>*l0 ’P-dzaju funkcji regulacyjnych, jakich na ogół nie spełnia żadna buta m|

ra poznaw^jg. Są to takie funkcje, jak integrowanie wpływów wywieranych przez różne instancje regulacji w psychologicznie spójną ciW< oraz ksn-i rolowanie przebiegu procesów psychicznych, które z kolei regulują tacko* wanlem podmiotu. Postulowany przez te koncepcje mechanizm wpływa ST

na zachowanie można zatem nazwać

Postulowanie takiego mechanizmu nawiązuje do klasycznej idol Williama Jamesa, która zapoczątkowała egzystencją problematyki ja we współczesne, psychologii • idei wyróżnienia ja podmiotowego i ja przedmiotowego. Roz* różnienie to przekonywająco ujmuje podstawową dwoistość "ja", tak jak to slą jawi każdemu z nas w jego osobistym doświadczeniu: z jednej strony "Ja" objuwia stą nam jako czynnik sprawczy, wykonawca, podmiot doświadczania i poznawania, z drugiej natomiast strony » jako szczególny przed*

{miot tegoż doświadczania i poznania, ja podmiotowe rozumiał James jako

zorganizowany, aktualny "strumted świadomości". dynamiczny proco uświń.

natomiast "wszystko to, co człowiek nazywa swoim własnym", W_jeg$LgjjJad

wchodz^rz^cześci^a materialne, łą społeczne i la duchowe, .0 mmM

(służące podtrzymaniu isnuejąccgo stanu własnego ja i zabezpieczające ?■.

go przyszłe dobro). Sam James me widział miejsca dla problematyki ja

1

podmiotowego w psychologu, uznając ją za metafizyczną kwestią typową dla zainteresowań filozofów. Podobny pogląd podziela wiąkszość wspóićzeaąjrcll badaczy Q orientacji empirycznej, którzy w rozważaniach nad ja podauotą. wym widzą jedynie spekuiatywno próby poszukiwania homunculusa. WtU^S "człowieczka" - sprawcy, który siedząc w bliżej me określonym miejscu organizmu czy osobowości jcsl rzeczywistym promotorem ludzkich dztaJail

2

właścicielem procesów psychicznych fpor. np. Kozielecki 1976'. Nawet nie stawiając sprawy tak ostro, jasne jest, iż precyzyjna wiedza o mecha-nizinach metaregulacji jest niezwykle trudna do uzyskania, ponieważ w tym