Image003401

25

stanowi miłosierdzie. Jeśli ta siła obumiera u góry i u dołu, jeżeli nieszczerze reprezentuje ją nawet duchowieństwo, wówczas katastrofa staje się nieunikniona.

Podobnie jak Wyspiański w Wyzwoleniu, autor podkreśla teatralny charakter widowiska, wprowadzając na początku i na końcu postać reżysera. Ram takich wymaga misterium, które leży wprost na przeciwległej stronie naturalistycz-nej imitacji życia, dając figury zamiast osób, a skróty alegoryczne zamiast zdarzeń.

W prologu występuje bogacz, prześladowany przez dziadówkę i kaznodzieję. Bogacz nie daje szczerze, dziadówka nie czuje wdzięczności, kaznodzieja również nie działa z ducha, nie jest istotnym pośrednikiem pomiędzy oboma sferami.

W obrazie pierwszym występuje, jako główny bohater, figura alegoryczna miłosierdzia, podobna do Chrystusa ubiczowanego przed Piłatem. W jego roli występuje sędzia, wypowiadający te same słowa: Oto człowiek. Ma to znaczyć, że to, co w człowieku jest istotnie ludzkie, a mianowicie miłosierdzie, bywa w dziejach często biczowane i krzyżowane. W skrótach alegorycznych przesuwa się przed naszymi oczyma obraz takiej właśnie krytycznej epoki. Bogacz, widząc skrajną nędzę, daje dziadówce swój płaszcz, symbol bogactwa. Uczony dowodzi, że