Image019801

ZAKOŃCZENIE.

Jak widzieliśmy, wolnomularstwo w Lublinie powstało bardzo późno, gdyż pierwsza loża lubelska otworzona została dopiero w r. 1811. W wieku XVIII nic nie było słychać w Lublinie o wolnomularstwie. Najważniejszym ośrodkiem wolnomularstwa lubelskiego była bezwątpienia loża symboliczna Wolność Odzyskana, choć druga loża symboliczna Świątynia Równości miała też znaczną ilość członków. Kapituła niższa Prawdziwa Jedność z natury swej nie mogła być liczna, ponieważ składała się z braci, posiadających conajmniej stopień czwarty — kawalera wybranego.

Zycie lożowe wolnomularzy lubelskich nie różniło się od takiegoż życia wolnomularzy innych lóż polskich. Prace lożowe polegały na przyjmowaniu do stowarzyszenia i awansowaniu do stopni wyższych, jako też na zbieraniu ałmużny i zajmowaniu się dobroczynnością. Nie znamy protokółów prac lubelskich lóż symbolicznych, lecz prace ich nie mogły się różnić od prac innych symbolicznych lóż polskich.

Zawdzięczając jednak materjałom, które się zachowały do naszych czasów, stwierdzić możemy, że działalność lóż lubelskich była bardzo ożywiona. Bracia wygłaszali mowy, z których mowa żałobna Hakenszmita pragnie dorównać wzorom warszawskim. Mowa żałobna Urmowskiego góruje nad innemi stylem i swobodą. Przemówienie zamojskie Jaworskiego nie odbiega od szablonu mów wolnomularskich, lecz jest zupełnie poprawne. Mowa siedlecka Miklaszewskiego ma bardzo dobrą budowę, jest ładna i silna. Gorzej przedstawiają się wiersze masonów lubelskich, co się tłumaczy tern, że nie mieli w swem gronie żadnego poety. Pod względem dobroczynności bracia lubelscy starali się nie pozostawać w tyle za innemi lożami polskiemi.

Cechą najcharakterystyczniejszą loży Wolność Odzyskana jest jej nazwa, świadcząca o patrjotyzmie założycieli, jako też pieczęć lakowa, przedstawiająca zerwane kajdany. Obecność w tej loży Łukasińskiego, Machnickiego i innych współtwórców Wolnomularstwa Narodowego czyli Wojskowego czyni ją dla nas ciekawszą od innych lóż symbolicznych, rozrzuconych po różnych miejscowościach polskich. Wielka szkoda, że nie doszły do nas dane, tyczące się działalności tych członków na terenie wolnomularstwa lubelskiego.

132