image135

68 4. Badanie podstawowych właściwości mechanicznych

Rejestrowanie wydłużeń. W zrywarkach starszych typów urządzenia do pomiaru wydłużeń wskazują odległość między uchwytami mocującymi próbkę pomiarową, a nie zmiany długości odcinka pomiarowego zaznaczonego na próbce. Pomiar zmian odległości między uchwytami aparatu daje obraz wydłużenia tylko wówczas, gdy za odcinek pomiarowy przyjmuje się początkową odległość między uchwytami. Wymaga to użycia do pomiarów próbek w kształcie pasków lub prostopadłościennych beleczek. Zaciskanie próbki w uchwytach powoduje z reguły drobne uszkodzenia powierzchniowej warstwy tworzywa. Doprowadza to do rozerwania w tych właśnie uszkodzonych miejscach, a wyniki są obarczone znacznymi błędami.

68 4. Badanie podstawowych właściwości mechanicznych

Odkształcenie

Rys. 4.6. Empiryczny wykres rozciągania polimerów nie zawierających fazy krystalicznej (polistyren, stan szklisty, łatwe wyznaczanie modułu sprężystości)

Odkształcenie

Rys. 4.7. Wykres rozciągania folii z miękkiego PVC z prędkością 100 mm/min (tworzywo w stanie wysokiej sprężystości); nie ma możliwości wyznaczania modułu elastyczności, na rysunku wyznaczono moduł przy 100% odkształcenia

W przypadku gdy do pomiarów używa się próbek wiosełkowych zgodnie z normą [2] (rys. 4.10), uszkodzenia spowodowane szczękami zrywarki nie mają wpływu na wyniki.

Zniszczenie próbki następuje tu z reguły w środkowej przewężonej części, w której z racji relatywnie małego przekroju poprzecznego naprężenia są największe. W przypadku takich próbek oddalenie szczęk aparatu nie daje jednak obrazu odkształcenia materiału. Największemu odkształceniu ulega środkowy odcinek próbki.

Rys. 4.10. Przykładowe kształty wiosełek pomiarowych; zalecane wymiary podano w normie [2] 4.2.3. Metody pomiarów właściwości mechanicznych

Pomiar wytrzymałości na rozciąganie i wydłużenia względnego przy zerwaniu. Wytrzymałość na rozciąganie

(4.7)

Rys. 4.8. Wykres rozciągania poliamidu 6 zawierającego ok. 60% fazy krystalicznej; prędkość rozciągania 5 mm/min; z początku wykresu można wyznaczyć moduł sprężystości

Rys. 4.9. Wykres rozciągania terpolimeru ABS z prędkością 5 mm/min; po przekroczeniu pewnego punktu naprężenie spada i rozpoczyna się odkształcenie plastyczne

F    ,

R_r =—, N/mm“,MPa

A)